Een andere vrouw deelt op Instagram een foto van zichzelf met haar zwangere buik en een kop koffie. ‘Decaf natuurlijk’, staat erbij, plus een smiley face met een aureooltje. Weer een andere vrouw deelt een foto waarin ze samen met haar baby in bed ligt, met in het bijschrift de tekst dat ze zich natuurlijk heus gewoon aan de voorschriften voor veilig slapen houdt, ‘voordat ik allemaal bezorgde comments krijg, haha.’

Wie er op gaat letten, ziet ze op sociale media overal. Bijschriften als kleine bezweringen. Onschuldig ogende zinnetjes, die iets minder onschuldigs blootleggen: de angst van vrouwen om als moeder in het openbaar in ongenade te vallen. Aangejaagd door de lat voor verantwoordelijk ouderschap die steeds hoger komt te liggen en de genadeloze manier waarop het moederschap van vrouwen in het openbaar wordt geëvalueerd.

Beroemde vrouwen die op sociale media bakken met haat over zich heen krijgen omdat ze hun baby ‘verkeerd’ vasthielden op de foto, tijdens een zwangerschap hoge hakken droegen (I kid you not) of ‘te snel’ na de bevalling uit eten gingen of op een feestje stonden. Niet-beroemde vrouwen die zich geroepen voelen om persoonlijke levensstijlkeuzes op sociale media uit te leggen aan een onzichtbare – maar oh zo mondige en alomtegenwoordige jury.

Wee de moeder die niet te allen tijden slaagt voor het examen waarvoor de slagingseisen continu veranderen en waarvan de hele samenleving examinator is. Een moeder moet niet alleen onfeilbaar zijn, maar het liefst een halve heilige. En een zwangere al helemaal. Ze kan niet alleen worden afgerekend op hoe ze haar kind behandelt, maar ook op hoe ze zichzelf behandelt, omdat ze daarmee indirect toch ook weer haar kind beïnvloedt. De moeder als het ultieme doorgeefluik van Het Goede en Het Kwade. De moeder als de ultieme eindverantwoordelijke. En dat begint al voor het moment dat een vrouw uberhaupt zwanger is.

In 2021 nam de World Health Organisation in een omstreden eerste versie van een rapport over alcoholpreventie het advies op dat niet alleen zwangere vrouwen, maar alle vrouwen ‘of childbearing age’ zouden moeten worden ontmoedigd om alcohol te drinken. Van de puberteit tot de overgang dus: een half mensenleven. Dit alles om het welzijn van zelfs nog niet-bestaande foetussen te beschermen. Dat niet alle vrouwen moeder willen worden en ook het alcoholgebruik van mannen die een kind verwekken de gezondheid van de foetus kan beïnvloeden, werd buiten beschouwing gelaten.

De Vlaamse historica en onderzoeker Noëmie Willemen, legde me eens uit hoe we als maatschappij de verantwoordelijkheid voor het welzijn van (ongeboren) kinderen buitenproportioneel bij moeders zijn gaan neerleggen en in veel mindere mate bij vaders of het bij het collectief. Ga maar na: een zwangere die op een feestje een trekje van een sigaret neemt, roept meer verontwaardiging op dan het hoge fijnstofniveau in de stad waarin zij zich met haar zwangere lichaam voortbeweegt. Levensstijladviezen om de kans op een succesvolle bevruchting en een gezond kind zo groot mogelijk te maken, richten zich vaak uitsluitend op vrouwen, terwijl de levensstijl van de vader net zo goed invloed heeft. De lat om een goede moeder te zijn ligt hoog, terwijl een beetje dagelijkse toewijding je al een betrokken vader maakt.

Daar komt bij dat de hoeveelheid informatie over wat goed of juist funest is voor een (ongeboren) kind die vooral over moeders wordt uitgestort, alleen maar toeneemt. En de noodzaak om in die zee van vaak tegenstrijdige informatie continu de juiste beslissingen te nemen dus ook. Dit leidt tot een druk op vrouwen die tijdens de zwangerschap inmiddels bijna groteske proporties heeft aangenomen, waarbij het voor een zwangere vrijwel onmogelijk is geworden om nog zonder keuzestress en schuldgevoel de dag door te komen.

Alles, alles, alles, kan mogelijk schadelijk zijn voor je kind. De lucht die je inademt. De producten die je op je huid smeert. De kleding die je draagt. De geluiden die je hoort. Wat je eet. Wat je drinkt. Hoeveel je beweegt (of niet). Hoeveel je slaapt (of niet). Hoe je je voelt. Hoe je je niet voelt. Wat je denkt, wat je niet denkt. Zelfs de stress die je eventueel tijdens de bevalling ervaart kun je op je kind overbrengen, dus pas daarvoor op!

En het gekmakende is dat vrouwen die zich door al deze onheilstijdingen laten beïnvloeden, daar vervolgens weer op worden afgerekend, omdat ze de boel wel lekker een beetje op z’n beloop moeten kunnen laten natuurlijk.

Laatst beklaagde een huisarts in haar column in de Volkskrant zich erover dat zwangere vrouwen steeds vaker met bevalplannen en ‘onrealistische verlanglijstjes’ in het ziekenhuis komen. Vrouwen zouden het moeilijk vinden om in het vaak onvoorspelbare baringsproces de controle en het streven naar de meest optimale omstandigheden los te laten.

Ik kan alleen maar denken: ja, hè hè. Vind je het gek, na een zwangerschap waarin je continu te horen krijgt dat jij – en jij alleen – het lot van je kind in handen hebt. Dat iedere beslissing die je neemt cruciaal is en werkelijk elk detail ertoe doet. Het is nogal cynisch om van vrouwen relativering te eisen, in een moederschapsculuur die iedere vorm van relativering onmogelijk maakt.

'Het grote moeten, het eindeloze rennen en het onvermijdelijke tekortschieten: hoe the fuck doen andere mensen dit?'Lees ook