Discussiëren tijdens het kerstdiner: Chantal Deken legt uit hoe je het beschaafd houdt

19.12.2021 | 13:00 UUR | Anna Neeltje de Boer

De coronapandemie, het racismedebat, de klimaatcrisis of gewoonweg de opvoeding van je kinderen. Een discussie ligt altijd op de loer, en het kerstdiner – lees: de schoonfamilie – leent zich er goed voor. Maar hoe houd je het netjes?

Chantal Deken is onderwijskundige en zowel initiatiefnemer als algemeen directeur van Stichting Discussiëren Kun Je Leren. Ze weet als geen ander hoe je een gezonde discussie voert.

Discussiëren

“Ik ben met mijn klas gaan kijken hoe we ‘beschaafd’ kunnen botsen”, vertelt ze. Als leerkracht had ze leerlingen van verschillende culturen in de klas. Die voerden dagelijks discussies, die soms escaleerden op het schoolplein.

De discussie moedigt ze aan, maar het moet wel constructief zijn, vindt ze. “Een gesprek mag schuren, maar moet niet leiden tot een onoplosbaar conflict.” Haar belangrijkste adviezen? “Denk goed na over wat je precies wil bereiken met de discussie. Wil je iemand van jouw mening overtuigen of wil je elkaar beter leren kennen en begrijpen? Als je dat weet, voer je een ander gesprek.”

Oude pijn

Ze vervolgt: “In het onderwijs spreken we vaak een paar basisregels af: luister naar elkaar, laat elkaar uitpraten, wees eerlijk over de feiten en kies je woorden zorgvuldig. Als de emoties oplopen, generaliseren we soms. Dan gebruiken we woorden als ‘altijd’ en ‘nooit’. Woorden die zelden kloppen. Zeg ‘ik vind’ en vertel waarom. Wat heb je meegemaakt, gehoord, gezien of gelezen waardoor je die mening hebt?”

Houd rekening met gevoelens en emoties. En niet alleen met die van de ander, maar ook met die van jezelf. “Emoties hebben soms te maken met oude pijn”, legt Deken uit. “Keer als dat nodig is even naar binnen. Wat gebeurt er met mij?”

Uitsluiting en onderdrukking

De discussie vermijden is volgens de initiatiefneemster geen goed idee. “Juist door structureel te praten en te discussiëren, begrijp je de ander beter en voorkom je dat de discussie hoog oploopt. Achter discussies over systemen van uitsluiting en onderdrukking, zoals racisme, armoede en LHBTI+-emancipatie, zit voor veel mensen emotionele pijn.”

Pijn die misschien minder zou zijn als we er regelmatig en eerlijk over spreken. Deken hoorde witte vriendinnen zeggen dat ze niet racistisch zijn. “Maar een racistische gedachte is menselijk. Als je dat erkent, kun je verder. Geef toe dat je dingen niet beseft en sta open om te leren. Volwassenen zijn vaak te trots om toe te geven dat ze iets niet weten. Kinderen kunnen dat veel beter. Door dat wel te doen, kom je nader tot elkaar. Ga op zoek naar gemeenschappelijk waarden. En onderzoek welke universeel zijn.”

Filterbubbel en fabeltjesfuik

Zelf leest ze artikelen die niet per se bij haar persoonlijke mening of politieke visie aansluiten. “Dat is voor iedereen goed. Kijk eens naar internationale nieuwszenders en ga het gesprek met andersdenkenden aan. Dat zorgt voor een werelds perspectief. Zo voorkom je dat je steeds dieper wegzinkt in je filterbubbel en fabeltjesfuik.”

Maar hoe erg je je best ook doet, je kunt het nooit met iedereen altijd eens zijn. “Soms heb je geen andere keuze dan to agree to disagree. Dat is niet erg. Je wordt wijzer van discussie. Het geeft nieuwe inzichten. Een diversiteit aan meningen, bij voorkeur met sterke argumenten, is rijkdom en zal je verrijken.”

deskundige