De eerste vrouwelijke premier worden, dat ziet minister Cora van Nieuwenhuizen wel zitten. Maar waarom hebben we eigenlijk nog nooit een vrouw op die positie gezien? We vroegen het politicoloog Julia Wouters.
“We kunnen ons maar moeilijk voorstellen dat een vrouw dezelfde leiderschapscapaciteiten als een man bezit.”
‘Een oudere, witte man’
“Dat zou heel mooi zijn”, antwoordde minister van Nieuwenhuizen toen Elsevier vroeg of ze premier wilde worden. Als een vrouw die uitspraak doet, heeft meteen iedereen het erover, zegt Wouters. “Kan ze dat wel?” In haar boek De zijkant van de macht verklaart Wouters het gebrek aan vrouwen op politieke machtsposities. “Als we een leider voor ons zien, zien we een oudere, witte man – want dat is wat we gewend zijn. Zelfs ik betrap mezelf erop. ”
Cora van Nieuwenhuizen
“Het is goed dat Van Nieuwenhuizen haar vinger opsteekt en laat zien dat ze beschikbaar is”, vindt de politicoloog. “Tegelijkertijd is het ook heel risicovol. De eigenschappen die we waarderen in leiders – daadkrachtig en stellig zijn – vinden we bij vrouwen vaak onsympathiek. “Je bent dan niet sterk, maar een bitch. Haar uitspraak kan dus al snel als hoogmoedig getypeerd worden. Vrouwen hebben daardoor de neiging zich klein te maken. ”
De boot missen
Maar als je jezelf niet snel en duidelijk uitspreekt, mis je de boot, waarschuwt Wouters. Zoals toen D66-leider Alexander Pechtold op een zaterdag bekend maakte dat hij opstapte, en op dinsdag een nieuwe leider wilde hebben. “Dan moet je al weten: dit kan ik, en dit wil ik”, zegt Wouters. “Zalm zei ooit: als je een man vraagt of hij minister wil worden, zegt hij meteen ‘ja’. Een vrouw moet altijd eerst even nadenken, en het thuis bespreken. Dan ben je vaak al te laat.”
Het nadeel van de twijfel
Dat vrouwen eerst nadenken voordat ze ‘ja’ zeggen, vindt Wouters heel logisch. “Waar mannen het voordeel van de twijfel krijgen, hebben vrouwen het nadeel van de twijfel.” Als vrouwelijke leider mag je namelijk niet te stil, maar ook niet te luid zijn. “SP-leider Agnes Kant kon bijvoorbeeld flink van zich afbijten, maar kreeg vervolgens te horen dat haar stemgeluid afstotend was.”
Een andere aanpak
Meer vrouwen aan de top, daar moet je moeite voor doen, vindt Wouters. Zoals Annemarie Jorritsma, VVD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer. “Je moet vroeg beginnen met het zoeken van geschikte vrouwen: peilen of ze interesse hebben, en hulp bieden waar nodig. Jorritsma heeft dat gedaan: ze begrijpt dat vrouwen voorzichtiger zijn. En je ziet dat die aanpak werkt.”
Lees ook
Dit is wat vrouwen in de politiek moeten dragen
Scherp blijven
En je moet scherp blijven, waarschuwt Wouters. Waar GroenLinks in het verleden grotendeels door vrouwen geleid werd, is dat sinds de komst van Jesse Klaver veranderd. “Een man trekt de kar, en je ziet hoe snel de lijsttrekker van de Eerste Kamer en het Europese Parlement weer een man is. Soort gaat weer soort zoeken.”
Wennen
Het is verder vooral even wennen, een vrouwelijke leider. “Sinds Neelie Kroes minister van Verkeer en Waterstaat is geweest, is dat ineens een post voor vrouwen.” Die vrouwelijke premier komt er dus echt wel, benadrukt Wouters. “Het is een beetje zoals met de Oranjevrouwen. Eerst vond mijn twaalfjarige zoon het maar niets, die meiden. Nu ziet hij geen verschil meer tussen mannen- en vrouwenvoetbal. Dat gaat in de politiek ook gebeuren.”
