Anderhalve week voor Toomaj Salehi werd gearresteerd, gaf de kritische rapper en activist een interview over de censuur in Iran. Ondanks de hevige repressie woedt daar al twee maanden een revolutie om het regime omver te werpen.
We zien op sociale media maar een fractie van de opstand, legde Salehi uit. Demonstranten laten hun mobieltje vaak thuis, zodat ze niet door agenten zijn te identificeren en informatie op die telefoons niet tegen hen kan worden gebruikt. Het is bovendien riskant om te filmen, vooral als er wordt ingezoomd op individuen.
Het internet is ook onbetrouwbaar en sociale media worden geblokkeerd, dus het is moeilijk om informatie naar buiten te krijgen. Er is veel wat we niet zien, zei de activist. “Veel misdaden worden dus ook niet vastgelegd.”
Ze hebben Salehi nu toch te pakken gekregen. Hij zit al twee weken vast en is volgens zijn familie gemarteld. Het is onduidelijk wat hem te wachten staat, net als naar schatting duizend andere Iraniërs die zijn aangeklaagd wegens hun deelname aan de opstand. Ze worden verhoord tijdens publieke processen, of beter gezegd: showprocessen. Zeker vijf demonstranten zijn al ter dood veroordeeld, en 227 van de 290 Iraanse parlementsleden hebben een brief ondertekend met het voornemen om nog meer ’vijanden van god’ te executeren.
De Iraanse diaspora en buitenlandse journalisten tasten vaak in het duister en moeten afgaan op onvolledige informatie die hen via digitale omwegen bereikt. Er gaat ook veel desinformatie rond, waardoor zelfs wereldleiders de mist ingaan. Zo tweette de Canadese premier Justin Trudeau zijn afkeur over het ’barbaarse besluit van het regime om 15 duizend demonstranten te executeren’. Dat getal bleek echter ongefundeerd. Trudeau moest de tweet weer verwijderen, die op als sociale media als nepnieuws werd bestempeld.
En dat valt weer slecht bij Iraanse actievoerders. Zij benadrukken dat het regime een geschiedenis heeft van massaexecuties en dit ook zal blijven doen. Het is onbegonnen en zinloos werk om dat te kwantificeren. “Dit regime kan gemakkelijk 15.000 mensen executeren”, postte iemand. “Misschien zelfs meer dan 100.000.” Het parlement heeft nu een nieuwe vrijbrief om iedere dissident de dood in te sturen. Velen vrezen ook voor de vastgezette vrouwelijke journalisten Niloofar Hamedi en Elahe Mohammadi.
Ik kan moeilijk een voorstelling maken van alle Iraniërs die de laatste vier decennia zijn gevangen, mishandeld en vermoord. Voor mijn Iraanse kennissen moet dit helemaal een gekmakende gedachte zijn. Daarom eren zij de helden achter de kille cijfers. Versterk hun dappere stemmen, zeggen Iraniërs op Instagram. Deel hun woorden en strijdliederen, deel de beelden van dansende vrouwen, zoenende geliefden en huilende moeders.
“We beginnen onderaan de piramide en vechten ons een weg naar de top”, rapte Toomaj Salehi in zijn laatste videoclip, die slechts een paar dagen voor zijn arrestatie op YouTube werd gezet. Zijn stem is nu stilgevallen, maar zijn strijdlustige woorden leven door.
'Mannen moeten eerlijker praten over hun zorgen, daarom deel ik dit nu'
