Entertainmentjournalist Eric de Munck checkt voor LINDA. wekelijks in bij een BN’er. Soms gaat het om goede vrienden, dan weer collega’s, of ze hebben elkaar juist nog nooit ontmoet. Deze week presentatrice Anniko van Santen (52).
Aanstaande maandag is Anniko voor de tweede keer te zien in Herinneringen voor het leven – stop dementie en de dag erna sluit ze een veelbewogen seizoen van Opsporing Verzocht af.
Anniko om te beginnen, hoe is je week?
“Deze week is eigenlijk best wel druk, het einde van het seizoen Opsporing Verzocht komt eraan en we hadden afgelopen uitzending dat vreselijke verhaal over de 21-jarige Jimmy, die werd doodgestoken op een festival in Amsterdam. Ik sprak daarvoor zijn moeder en zus.”
Dat doe jij dan zelf?
“Ja. En dat spookt dan eigenlijk de hele tijd door je hoofd. De dag ervoor ben je dan toch bedrukt, omdat je denkt: dat moet goed zijn, maar ben ook benieuwd wat we gaan aantreffen. Hoe vlieg ik zo’n interview aan? Dat soort dingen. Daarna de uitzending dus op dinsdag, wat ook beladen is, en dan weer door naar het programma over dementie dat er maandag weer is.
Dat zijn dan weer emotionele verhalen, maar wel echt in een andere hoek hè? Daar ben ik vooral de presentator en moet ik ervoor zorgen dat ik alles goed vertel. Het team van dat programma maakt dit ook al jaren, ik vind het mooi dat het dan nu allemaal samenkomt.”
Daar kom ik zo op, de special van komende week. Nog even terug naar Opsporing Verzocht. In hoeverre neem jij die heftige verhalen mee naar huis?
“Toch wel. Maar ik zet het wel om in een soort energie, waarbij we vooral denken aan het maken van een goede oproep. Wat kunnen we binnen de tijd en welke mogelijkheden hebben we nog meer, dat idee. Maar ik denk er nog vaak aan hoor, omdat je ook een bepaalde verantwoordelijkheid naar de familie hebt. Je wilt het verhaal zo goed mogelijk vertellen, altijd. En zo’n verhaal als dat van Jimmy is gewoon heel heftig, met al die vrienden en zo’n enorm sociaal netwerk. Als je iemand verliest is dat echt enorm erg en dit is weer zo’n situatie waarbij je denkt: ja, dit hoort gewoon niet.”
Bij het verhaal van Jimmy komt het denk ik ook dichtbij, gezien je eigen gezin?
“Mijn kinderen zijn inderdaad in de leeftijd van Jimmy en dan weet je ook dat je ze niet meer overal aan de hand mee naartoe kan nemen. Het enige wat je kan proberen te doen, is je kinderen te leren hoe ze in bepaalde situaties moeten reageren. En ze te waarschuwen en bepaalde waarden meegeven.”
Er is nogal veel te doen geweest over Opsporing Verzocht de afgelopen twaalf maanden. Eerst de verhuizing naar NPO 2 en nu de kortere uitzendingen, hoe ervaar jij dat?
“Klopt, we hebben nu wat kortere uitzendingen en dat was een soort dilemma voor ons. Of we zouden er drie maanden helemaal niet zijn geweest, of we zouden met beperkte middelen nog zes extra afleveringen kunnen maken. Ja, ik maak het dan liever gewoon. Ook al zijn die afleveringen dus korter en met minder budget. Maar we merken wel dat het leeft bij de kijkers, hoor. En dat voelt ook echt als een enorme steun in de rug.
Er is veel boosheid dat we niet op de beste uitzendplek zitten, maar omdat er nu zo enorm veel mensen aan de bel trekken daarover, is het voor ons wel enorm duidelijk geworden dat we een maatschappelijk belangrijk programma maken. Dat is fijn om te horen, al had ik ook liever gehad dat het niet nodig was geweest.”
Nee, maar je zou ook kunnen zeggen dat een netmanager van de publieke omroep dat óók zou moeten weten, toch?
“Iedereen die bij ons werkt heeft zoiets van, handen af van Opsporing Verzocht. We hebben eigenlijk gewoon alle ruimte nodig om het beste programma te kunnen maken. Maar ja, ik draai ook al wat langer mee dan vandaag in het wereldje en dus weet ik ook dat een programma maken nooit vanzelfsprekend is. Je moet blijven vechten voor je plekje. En zorgen dat je meegaat met de tijd en dan altijd een zo goed mogelijk programma maken.
Ik vind dat je kijkers ook niet al te veel lastig moet vallen met het gedoe achter de schermen. Maar ik denk wel dat als je aan kijkers vraagt welk programma er nou echt thuishoort bij de publieke omroep, negen van de tien mensen toch wel een streepje bij Opsporing Verzocht zetten. Het is goed voor iedereen dat we er zijn. Niet alleen voor het opsporen van criminelen, maar ook het alerter maken van mensen.”
Door naar Herinneringen voor het leven – stop dementie, dat presenteer jij maandag voor de tweede keer. Eén op de vijf mensen krijgt ooit te maken met die vreselijke hersenziekte, las ik?
“Klopt en dan heb jij als man nog enigszins geluk, want bij vrouwen is het getal één op drie. Dus dan weet je al dat je het zelf gaat zijn of dat je voor iemand moet gaan zorgen die het krijgt, een naaste. Het is enorm fijn dat het menselijk brein zo is gemaakt dat je daar niet elke dag aan denkt, maar het is wel reëel om daar bang voor te zijn.”
Welke verhalen heb jij gehoord die al enorme indruk op jou gemaakt hebben?
“Ik ben met een van de hoofdrolspelers uit de uitzending mee naar haar ouders gegaan. Zij is begin dertig en haar beide ouders hebben dementie. Bij haar vader ging het heel langzaam, maar haar moeder heeft het later ook gekregen en daar gaat het heel snel achteruit. Zij is enig kind en dat is dus hartstikke heftig, want zij voelt zich verplicht om voor haar ouders te zorgen, maar die kunnen niet meer thuis wonen. Die wonen in een eigen appartement in een verzorgingscomplex.
Zij zei tegen mij dat het enorm zwaar is en dat ze meer voor ze zou willen doen, maar dat ze echt niet vaker dan twee keer per week naar ze toe kan, omdat ze anders zelf niet overeind blijft. Het vreselijke eraan is dat je gewoon mensen verliest. Mensen verdwijnen als het ware in zichzelf.”
In Nederland zijn er nu 290.000 mensen met dementie. Als er geen oplossing komt zijn dat er in 2040 een half miljoen. Pittige boodschap.
“Tsja, ik kan bijna niet beseffen wat zoiets gaat betekenen voor het leven, ook omdat het nog ver in de toekomst is. Maar goed, het zijn de feiten en daarom is die uitzending maandag ook. We hebben het vroeger ook met kanker gezien, dat je dat kreeg en dan was het klaar. Daar is nu nog steeds niet alles in ontdekt helaas, maar de ene vorm is wel beter te behandelen dan de andere.
En in het geval van dementie zijn de experts er ook van overtuigd dat er behandelmethodes komen. Dat kost veel tijd en de hersenen zijn heel complex. Maar het is niet de vraag of het er komt, maar wanneer. Daarom is zo’n avond maandag belangrijk, want uiteindelijk willen we zoveel mogelijk donateurs werven voor Alzheimer Nederland.”
De bijzondere connectie tussen dementie en muziek speelt ook een rol, niet?
“In een aantal van de filmpjes zie je dat muziek een heel bijzondere uitwerking heeft op mensen die lijden aan dementie. Er zijn bijvoorbeeld mensen die hun kinderen niet meer herkennen, maar als je een liedje opzet kunnen ze dat woordelijk meezingen. Het is een soort rode draad door de uitzending, maar het is niet zo dat muziek geneest. Het zorgt er soms voor dat mensen met dementie er rustiger door worden, we leggen in de uitzending ook uit hoe dat werkt.”
Hoe bijzonder is het voor jou dat AVROTROS je vraagt voor zo’n belangrijk programma?
“Dat is natuurlijk echt super en ik vond het vorig jaar ook echt spannend hoor, voor de eerste keer. Kijk, dat ik Opsporing Verzocht kan, dat weet ik inmiddels wel. Maar dat zo’n programma dan ook bij me past, vind ik wel heel speciaal. Daarnaast is het live, een aantal mensen uit de filmpjes is ook in de studio aanwezig. Je weet niet hoe zij zich voelen op dat moment, dus dat zorgt absoluut voor adrenaline kan ik je zeggen.”
Vroeger maakte jij ook al programma’s over het WNF, bijvoorbeeld. Is dat een imago wat heel erg aan jou hangt en is dat een soort verlengstuk van jezelf?
“Ik houd gewoon heel erg van media maken, dus dat je met beelden en muziek iets bij mensen in beweging kan zetten. En ik houd natuurlijk ook enorm van de natuur en dieren, dus dat viel allemaal op zijn plaats toen. Maar het is echt niet zo dat als ik ’s morgens opsta en meteen met vrijwilligerswerk begin. Of dat ik voor het slapengaan met afvalprikkers nog even lekker in de natuur ga lopen prikken. Ik ben geen heilige, maar blijkbaar lukt het mij goed om een boodschap namens iemand over te brengen, en dat is heel fijn. Maar ik denk ook echt heus wel eens alleen aan mezelf, haha.”
Opsporing Verzocht doe je al lang en ook nog eens fantastisch. Past zo’n vaste klus bij jou of ben je stiekem toch meer het hop-type?
“Af en toe snak ik in mijn werk weleens naar iets wat alleen maar mooi of leuk is. Maar een leven is gelukkig niet alleen maar werk en ik kies er vrij bewust voor om niet al te veel van mijn privéleven aan de buitenwereld te tonen, maar ik tank voor de leuke dingen natuurlijk gewoon uit dat privéleven.”
Ik kan mij televisie niet anders herinneren dan met jou erop. Sinds de start van RTL in 1989 was jij er ook al, dat is bijna 35 jaar geleden. Voelt dat ook zo bij jou?
“Als mensen aan mij vragen hoelang ik al bij Opsporing Verzocht zit en ik mezelf achttien jaar hoor zeggen, dan denk ik: in mijn hoofd is dat zes jaar. En in datzelfde hoofd ben ik nog steeds begin dertig. Maar dan zit ik bij een redactievergadering en dan hoor ik iemand zeggen: ‘Ik ben 26’. Dan denk ik wel: verdomme ik ben twee keer zou oud. Maar het heeft ook wel iets moois, want ik vind het enorm leuk en bijzonder dat ik er nog steeds ben op televisie. Dat geeft toch zelfvertrouwen in die gekke tv-wereld. En blijkbaar kan ik toch wel iets, haha.”
Ben jij eigenlijk bang om ouder te worden?
“Nou ja, ik meet leeftijd toch vooral aan mezelf. Dus ik denk heus dat er nu wel twintigjarigen zijn die mij een soort van mummie vinden, maar in mijn hoofd vind ík dat niet. En ik merk ook om me heen: er zijn ook mensen van 30 die al bejaard zijn, en mensen van 70 die nog heel fris in hun hoofd zijn. Dus zolang ik nog heel hard lach om gekke grapjes en tiktokfilmjes, lig ik nog niet in mijn graf.”
Je kinderen vliegen langzaam uit, hoe kijk jij tegen die fase van je leven aan?
“Nou, mijn zoon woont nog thuis en mijn dochter is heel vaak thuis, dus het is niet zo dat het hier echoot tegen de muren. Maar het geeft wel weer een heel nieuwe vorm van vrijheid. Ik heb nu bijvoorbeeld al de hele ochtend thuis kunnen werken, terwijl er vroeger altijd wel iets aan de hand was. Het haalt veel druk van je leven af, het is alleen soms wel echt een stuk ongezelliger.
Ik vind het hebben van kinderen gewoon heel leuk. Van knutselen tot met elkaar naar de supermarkt gaan en beslissen wat we gaan eten. Dat mis ik wel enorm. Maar goed, het feit dat je meer voor jezelf kan doen, zoals boeken lezen, dat heb ik jaren niet kunnen doen. Dat komt allemaal nu. Dus het is wat minder gezellig, maar het heeft ook zeker zo zijn plussen.”
Herinneringen voor het leven- stop dementie is op 26 juni te zien om 20:35 uur bij AVROTROS op NPO 1.
Anniko van Santen kan niet meer stuk bij 'De Slimste Mens'-kijker: 'Topvrouw!'
