De maat is vol. Na de gewelddadige arrestatie en de dood van de zwarte, ongewapende George Floyd, spreken duizenden mensen zich uit tegen systematisch racisme.
Een begrip dat daarbij vaak voorkomt is ‘wit privilege’. Wat is dat, en wat kun je ermee doen?
Wat is wit privilege?
Als je wit bent, heb je vanaf je geboorte al meer privileges dan mensen met een andere huidskleur. Dit betekent niet dat jouw leven niet zwaar geweest kan zijn, maar dit betekent wel dat áls je leven zwaar is, dit niet komt door de kleur van je huid.
Natuurlijk zijn er ook veel andere privileges, zoals gender, seksuele voorkeur en sociale klasse, maar wit privilege komt door de geschiedenis heen misschien wel het sterkst naar voren.
Hoe is wit privilege ontstaan?
Wit privilege is het resultaat van historische en nog steeds voorkomend racisme, vooroordelen en de onderdrukking van mensen met een niet-witte huidskleur. Zelfs na de afschaffing van de slavernij en ondanks de veranderingen die de Civil Rights Movement vanaf 1955 tot stand wist te brengen – zoals het invoeren van het stemrecht voor zwarte mensen, gemengde scholen, en als zwart persoon lid mogen worden van de vakbond – is institutioneel racisme nog steeds de pijnlijke realiteit voor met name zwarte mensen.
Wat als ik dit privilege helemaal niet wil hebben?
Helaas zit de wereld op dit moment nog zo in elkaar dat je als wit persoon dat privilege hebt. En dat betekent niet automatisch dat je racistisch bent, dat je neerkijkt op mensen met een andere huidskleur of dat je bewust bezig bent om jouw privileges te gebruiken tegen mensen met een andere huidskleur. Je krijgt het eigenlijk cadeau bij je geboorte, ook al heb je er nooit echt om gevraagd.
Het betekent dat jij je nooit druk hoeft te maken om de kleur van je huid bij het solliciteren op een baan, als je wordt gestopt door de politie of als je op straat loopt. Zwarte mensen hebben daar van jongs af aan wél mee te maken.
Het voelt alsof ik iets fout doe als ik toegeef dat ik wit privilege heb, hoe kan dat?
Als je toegeeft dat je wit privilege hebt, kan dat voelen alsof je schuld bekent. Wat je moet onthouden is dat het niet jouw schuld is dat zwarte en witte mensen nog steeds ongelijk behandeld worden in 2020. ‘Maar dat wil niet zeggen dat je je er maar bij neer moet leggen dat je dat privilege hebt’, vertelt journalist en columnist Carol Rock, als we haar hierover bellen.
“Je moet het eigenlijk zo zien; juist vanwege dat systematische racisme, hebben niet-witte mensen altijd moeten leven volgens regels die alleen voor hen golden, zodat zij konden overleven in een maatschappij die gemaakt was om het leven van witte mensen aangenaam en veilig te maken,” zegt Carol.
Ze vervolgt: “Maar als je niet wit was, mocht je niet stemmen, kon je bijna alleen maar kiezen uit minder goede scholen, waardoor je altijd een achterstand had. Je mocht niet in elke winkel boodschappen doen en zelfs autorijden was en is met gevaar voor eigen leven. In Nederland werden zwarte mensen minder dan 150 jaar geleden überhaupt niet als volwaardig mens gezien, maar als handel, zij stonden te koop op een markt alsof ze vee waren.”
“Nu zijn zwarte en witte mensen voor de wet gelijk in zowel Nederland als Amerika, maar in de praktijk gaat dat helaas niet altijd op. Zwarte kinderen leren bijvoorbeeld al vroeg van hun ouders dat zij twee keer zo hard hun best moeten doen, om net zoveel kansen te maken op een goede baan als witte mensen. Het komt namelijk nog steeds voor dat je met een niet-Nederlands klinkende naam vaak al bij voorbaat wordt afgewezen voor een baan.”
“Zwarte jongens leren van hun ouders hoe zij zich moeten gedragen als de politie hen aanhoudt. Beleefd blijven, meewerken en vooral niet bijdehand doen. Want ook al hebben zij niks gedaan, zelfs dan moeten ze er rekening mee houden dat de politie geweld tegen hen kan gebruiken. En daarom roepen zwarte én witte mensen nu op dat de tijd écht is aangebroken dat witte mensen zich uitspreken tegen de ongelijkheid en hardop erkennen dat zij bevoorrecht zijn.”
“Zwarte mensen hebben zich al eeuwen verzet tegen oneerlijke regels, die door witte mensen zijn bedacht, maar het is inmiddels 2020 en we hebben allemaal gezien wat er met George Floyd is gebeurd – alleen omdat hij zwart was en iets deed wat niet strafbaar was. Hij was de zoveelste in een lange rij van onschuldige, ongewapende, zwarte mensen die vermoord werden door witte politie-agenten (ja, zelfs in Nederland). En tot nu toe is geen enkele agent daarvoor berecht.”
Rock besluit: “Als we verandering willen, kan dat dus alleen wanneer witte mensen voor wie die regels nooit een belemmering zijn, omdat ze geboren werden met witte privileges, zich tegen deze ongelijkheid uitspreken. Aan dat witte privilege kun je niets doen, maar erover zwijgen, is met alle kennis die er inmiddels is over raciale ongelijkheid, hetzelfde als instemmen met een oneerlijk systeem. En hoe mooi is het dat je maximaal kunt inzetten tegen onrecht, door iets in te zetten waar je toch nooit om gevraagd hebt? Activisme was nog nooit zo makkelijk.”
Ik wil iets doen met mijn witte privilege, maar wat?
– Gebruik je stem om anderen over dit onderwerp te leren. Lees je in, kijk documentaires of luister podcasts over racisme, wit privilege en systematische onderdrukking. En praat erover met je vrienden en familie.
– Probeer meer dan ‘niet-racistisch’ te zijn: wees anti-racistisch. #BlackLivesMatter is geen strijd tussen zwart en wit. Het is een strijd tegen racisten door anti-racisten.
– Ook als je je er niet comfortabel bij voelt: probeer anderen te confronteren als zij racistische uitspraken doen. Dit geldt ook voor mensen die zeggen dat wit privilege niet bestaat, vinden dat het #AllLivesMatter moet zijn of als je merkt dat zij de #BlackLivesMatter protesten maar onzin vinden.
– Praat met de niet-witte mensen in jouw omgeving. Probeer actief uit jouw witte bubbel te komen en ga met hun in gesprek over hun ervaringen met racisme. Luisteren is net zo belangrijk als je uitspreken. Vraag jouw vrienden, collega’s, buren, wie dan ook: “Ik wil je begrijpen. Ik wil jouw pijn leren voelen. Wat kan ik doen?” Probeer je te verplaatsen in de ander om te snappen waarom deze movement nu gaande is.
– Speak up. Door stil te zijn, komen we nergens. Deel posts, foto’s en teksten waar jij achter staat, ga naar protesten (als je je daar veilig bij voelt in verband met het coronavirus), doneer als dat kan en teken petities.
– En onthoud: wit privilege maakt jou geen slecht persoon. Pas als je weet dat je het hebt en er niets mee doet, gaat het mis. Weet dat jouw daden niet meteen perfect hoeven te zijn, als je maar opstaat en je uitspreekt.
