Iran-akkoord?

In juli 2015 tekende Iran een plan genaamd Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). In deze deal belooft het land de voorraad uranium in te leveren en de faciliteiten om kernwapens te ontwikkelen te ontmantelen. Ook belooft het land dat het geen kernwapens zal ontwikkelen of kopen. Daarbij mogen internationale inspecteurs door de deal de activiteiten in Iran continu in de gaten houden. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok noemt de deal de beste verzekering dat Iran niet in het geheim aan kernwapens werkt. “Het draagt bij aan stabiliteit in de regio, en het draagt bij aan de veiligheid van Nederland en Europa”, vat hij samen.

Met wie heeft Iran het akkoord gesloten?

De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland, China en Duitsland hebben het akkoord ondertekend. Zij vertegenwoordigen niet alleen hun eigen land, maar ook bijvoorbeeld Europa in deze deal. Ook de VN-Veiligheidsraad – waar Nederland bij aangesloten is – heeft de afspraken onderschreven. Je kunt dus zeggen dat het akkoord met de hele wereld gesloten is.

Wat heeft Iran hieraan?

Al die bovengenoemde tegemoetkomingen deed Iran natuurlijk niet zomaar. De rest van de wereld moest wat terugdoen. Dat gebeurde in de vorm van opheffing van VN-sancties die in de loop der jaren aan het land gegeven waren voor het nucleaire programma van Iran. Doordat deze sancties werden opgeheven, hoopte Iran dat haar economie weer zou opbloeien.

Waarom stapt Trump uit de deal?

Dat de VS nu uit de deal stapt, zagen we van ver aankomen. Al bij het sluiten ervan – Trumps voorganger Obama stond aan de basis- uitte de huidige president van Amerika zijn onvrede. Duitsland, Frankrijk en de EU stellen door de bevindingen van het internationale atoomenergieagentschap dat Teheran – de hoofdstad van Iran – zich aan de beloftes heeft gehouden. Iran zou alleen nog uranium verrijken – de manier waarop energie gehaald wordt uit uranium – om aan de energiebehoefte te voldoen of voor medische doeleinden. Trump twijfelt daar echter aan. Vorige week maakte de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bekend dat zijn inlichtingendienst bewijzen heeft gevonden dat Iran heeft gelogen en op een andere plek is doorgegaan met het ontwikkelen van kernwapens.

Statement on the Iran Nuclear Deal: https://t.co/O3SpryCKkc

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) May 8, 2018

Reactie uit de rest van de wereld?

Europese leiders als Angela Merkel (Duitsland), Emmanuel Macron (Frankrijk) en Boris Johnson (Buitenlandse Zaken, Engeland) hebben nog geprobeerd om Trump te overtuigen in het akkoord te blijven, maar dat heeft niet geholpen. De landen maken zich zorgen over de gevolgen van opzegging. De EU liet dan ook meteen na de toespraak in het Witte Huis weten vast te houden aan de afspraak. “Deze overeenkomst is essentieel voor de veiligheid in Europa”, zei buitenlandchef Federica Mogherini. Voormalig president Obama noemt de keus van Trump “ondoordacht” en een “ernstige fout”. Ook Rusland vindt de beslissing “ongegrond”, omdat Iran zich strikt hield aan de deal. Alleen Israël en Saudi-Arabië reageerden positief op de eventuele nieuwe economische sancties tegen hun gezworen vijand.

The Iran Deal is defective at its core. If we do nothing, we know what will happen. In just a short time, the world’s leading state sponsor of terror will be on the cusp of acquiring the world’s most dangerous weapons…. pic.twitter.com/58qwBLzxIH

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) May 8, 2018

Maar wat zijn de gevolgen?

Wat de gevolgen precies zullen zijn is natuurlijk gissen, maar duidelijk is dat de beslissing van Trump op dit moment geen positieve invloed heeft op de wereldvrede. Stef Blok noemde het besluit gisteravond “slecht nieuws voor de Nederlandse en de Europese veiligheid”. De Iraanse president Hassan Rohani liet op tv weten dat Teheran klaar is om zijn atoomprogramma te hervatten.

En nu?

Voordat Iran het atoomprogramma hervat, wil het land gelukkig wel eerst praten met de landen die betrokken waren bij het sluiten van het akkoord, de EU voorop. Ook Stef Blok geeft aan dat hij zo snel mogelijk in gesprek wil. “Met de EU, maar ook met de Amerikanen. Om een nieuw pad uit te stippelen en aan een oplossing te werken.”