herdenking-utoya-noorwegen-breivik-aanslag

Tien jaar geleden: Noorwegen herdenkt de aanslagen op Utøya en in Oslo

22.07.2021 | 14:11 UUR | Marissa Klaver

De Noorse rechts-extremist Anders Breivik pleegt op 22 juli 2011 aanslagen bij regeringskantoren en op het eiland Utøya. Tien jaar later herdenkt Noorwegen de 77 levens die zijn daden gekost hebben.

Breivik lijkt voorlopig niet vrij te komen, maar overlevenden en nabestaanden vrezen dat zijn gedachtengoed nog niet verdwenen is.

Utøya

Tijdens een sobere ceremonie in Oslo riep de Noorse premier Erna Solberg daarom op om haat niet onbeantwoord te laten. Bij de herdenking waren tientallen mensen aanwezig, waaronder de Noorse kroonprins Haakon en prinses Mette-Marit. De ceremonie vond plaats bij het glazen monument voor de aanslagen. Dit staat bij de regeringskantoren, waar Breivik tien jaar geleden een geïmproviseerde autobom liet afgaan. Er vielen daarbij acht doden.

De extremist vertrok vervolgens naar Utøya, een Noors eiland dat dertig kilometer buiten de hoofdstad ligt. Linkse jongeren waren daar op dat moment op een politiek zomerkamp. Verkleed als politieman liep hij ruim een uur op het eiland rond en schoot op de veelal minderjarigen die daar aanwezig waren. Daardoor kwamen nog eens 69 mensen om het leven.

Lees ook
Ingrid overleefde de aanslag op Utøya: ‘Die dag mag mijn leven niet bepalen‘

Breivik – destijds 32 jaar – had de aanslag jarenlang voorbereid. Hij noemde zijn daden, gericht tegen de islam en de sociaaldemocratie, gruwelijk maar noodzakelijk. Na de moordpartij gaf hij zich over en kreeg hij een gevangenisstraf van 21 jaar. Maar als wordt vastgesteld dat hij nog een gevaar is voor de samenleving, kan zijn straf (steeds weer) verlengd worden.

Aanslagen

Premier Solberg sprak donderdag met overlevenden en nabestaanden van de slachtoffers. De afgelopen tien jaar heeft de Noorse regering veel gedaan om herhaling van het drama te voorkomen, zei ze tegen hen. Ze wees daarbij onder meer op het veiligheidsbeleid en extremisme-bestrijding.

Maar sommige overlevenden van het bloedbad op dat eiland vinden dat nog niet voldoende is afgerekend met de ideologie van Breivik. Vandalen schreven dinsdag bijvoorbeeld de tekst “Breivik had gelijk” op een monument voor de Noor Benjamin Hermansen. Deze zwarte man werd in 2001 in Oslo gedood door neonazi’s. Zijn dood leidde tot geschokte reacties in Noorwegen.

Lees ook
26-jarige Zweedse ‘dolverliefd’ op Anders Breivik

“Het dodelijke racisme en rechts-extremisme zijn gewoon nog onder ons”, zei overlevende Astrid Eide Hoem. Zij is het hoofd geworden van de sociaal-democratische jongerenbeweging die in 2011 het kamp op Utøya organiseerde. “Ze worden uitgedragen op het internet, aan de eettafel en door mensen waar door veel andere mensen naar wordt geluisterd.”

Koning Harald en koningin Sonja herdenken donderdag de aanslagen in de Dom van Oslo Daarom waren op het middaguur in heel Noorwegen kerkklokken te horen. Hun zoon kroonprins Haakon spreek later op de dag op Utøya. ’s Avonds is er nog een herdenkingsplechtigheid in Oslo.