Dieren huilen wél met geluid, maar niet met tranen. Waarom niet? Daar wordt nog over gespeculeerd, zegt Vingerhoets. “Mensen hebben een veel langere kindertijd en zijn langer afhankelijk van volwassenen.” Vocaal huilen is handig, maar was in de oertijd ook gevaarlijk als er roofdieren in de buurt waren. “Als een kind eenmaal naar de moeder kan toe bewegen, volstaat een visueel signaal.” Terwijl babydieren al snel op eigen benen staan en stoppen met huilen, kunnen mensen zo hun leven lang op subtielere wijze om troost vragen.

Lees ook
Crymaxing: met huilen na een hoogtepunt is niks mis

Maar de ene traan is de andere niet, benadrukt Vingerhoets. Er zijn drie soorten tranen, waarvan de eerste basaal zijn. Deze tranen zijn puur ter bescherming van het oog. Via aparte traankliertjes die aan de onderkant van het ooglid zitten, zorgen ze voor een beschermende “tranenfilm” over je oog.

Tranen

Daarnaast zijn er de “uientranen”, oftewel de reflex-tranen. “Als er een vuiltje of wat uiensap in het oog zit, geven de oogzenuwen het commando spoelen af.”  Dit signaal gaat naar een schakelcentrum in de hersenen. Vanuit hier wordt weer een signaal naar de traanklieren gestuurd: hup, aan het werk.

“Emotionele tranen komen uit hetzelfde schakelcentrum, omdat dit ook in verbinding staat met delen van de hersenen die met emotie bezig zijn.” Die tranen zijn vooral bedoeld om contact te maken, zegt Vingerhoets. “Vroeger dachten we dat het huilen zelf voor een gevoel van opluchting zorgt en dus gezond is. Maar als mensen zich achteraf beter voelen, komt dat door de reacties van anderen. Je krijgt sociale steun wanneer je het moeilijk hebt.”

Lees ook
Kindertherapeuten over wel of niet uit laten huilen van baby: ‘Het kan niet perfect’

Huilen van het (schater)lachen is volgens Vingerhoets waarschijnlijk een reflex-traan. De spieren rondom je oog spannen aan en door de druk op je oog gaat er een signaal naar de hersenen. Maar uit onderzoek blijkt dat achter een gelukstraan vaak verdriet zit. “De winnende sporter huilt omdat zij moest terugkomen uit een zware blessure of omdat iemand uit haar omgeving  is overleden. De gedoodverfde kampioen huilt niet.” Het verdriet komt er dan dus later uit. “Bij een weerzien huil je ook omdat je iemand zo gemist hebt.”

Machteloosheid

Toch gaan tranen niet alleen over verdriet. “Wij zijn er sterker van overtuigd dat het gaat over machteloosheid. Dat kan wel gekoppeld zijn aan verdriet, of woede.” Vooral dat laatste zie je meer bij vrouwen, zegt Vingerhoets. “Bij liefdesverdriet of heimwee zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen minder groot. Vrouwen huilen vooral sneller uit alledaagse onmacht, bijvoorbeeld als de computer crasht. Mannen gaan dan eerder vloeken.”

Met name “in de westerse wereld” huilen vrouwen meer. Voor mannen is dat sociaal minder wenselijk, zegt Vingerhoets. “Je moet een stoere bikkel zijn.” Vrouwen worden ook vaker blootgesteld aan emotionele situaties. “Ze werken bijvoorbeeld meer in de gezondheidszorg of in het onderwijs. Ook kijken vrouwen over het algemeen eerder een lekkere jankfilm dan mannen.”

Lees ook
Dit zijn de misvattingen over hormonen: ‘Oestrogeen slikken bij menopauze is júist goed‘

Vaak wordt gezegd dat vrouwelijke hormonen huilen gemakkelijker maken, zegt Vingerhoets. “Maar ik denk eerder dat testosteron een remmende werking heeft.” Zo krijgen mannen met prostaatkanker anti-hormonen toegediend, waardoor hun testosteron-level daalt. “Ze worden dan een stuk emotioneler.”

Tranen

Waarom de een overal om huilt en de ander al jaren geen traan gelaten heeft, valt op verschillende manieren te verklaren. Zo kan erfelijkheid een rol spelen, vertelt Vingerhoets. Maar ook zaken als psychotrauma, burn-out en depressie of de mate waarin huilen in je omgeving wel of niet sociaal geaccepteerd is.

De ‘normale huiler’ voelt zich niet per se beter, blijkt uit onderzoek van de hoogleraar zelf. Hij vergeleek ‘normale huilers’ met mensen die nooit zeiden te huilen. “De mensen die wel huilden waren niet gelukkiger, maar bleken wel socialer en eerlijker.”

Lees ook
Waarom immer positief zijn óók niet goed is: ‘Negatieve emoties zijn menselijk‘

Nooit huilen is vooral sociaal onwenselijk, zegt Vingerhoets. “Je wordt dan al snel als een koude kikker gezien, terwijl je misschien wel verdriet hebt.” Als iemand huilt in een situatie waarin anderen dat logisch vinden, word je juist weer als betrouwbaar en warm gezien. “Iemand die zo sociaal en empathisch is,  willen mensen graag bij zich hebben als collega of buurvrouw.”