Inclusiviteit in de sport? Ongelijke behandeling is van alle tijden, bewijst 'VPRO Tegenlicht: The Gender Games'

Fragment Gemist

29.08.2022 | 21:30 UUR | Cintha Rood

‘VPRO Tegenlicht: The Gender Games’ werpt een blik op genderinclusiviteit en eerlijke competitie in de sportindustrie. Daarin spreekt oud-topsportster Madeleine Pape, ooit rivaal van de interseksuele atleet Caster Semenya en nu onderzoekster naar inclusie en gelijkheid in de sport. “Bij skispringen wordt de baarmoeder gebruikt als excuus om de sport niet open te stellen voor vrouwelijke deelnemers.”

Ongelijke behandeling in de sportwereld: van alle tijden en alle takken van sport.

Fair play?

Professionele hardloopwedstrijden in de vrouwencategorie worden nog steeds beheerst door geslachtstesten, metingen van testosterongehaltes en rechtszaken. Transgender vrouwen die zich aanmelden voor damescompetities leiden steevast tot felle discussies. Level playing field en inclusiviteit in de sport lijken te botsen met biologische verschillen en fair play.

Een naam waar veel mensen direct aan denken bij dit onderwerp is de Zuid-Afrikaanse middellangeafstandsloopster Caster Semenya. De olympisch kampioene kreeg een lading van kritiek over zich heen omdat ze interseksueel is en drie keer zo veel testosteron produceert als de gemiddelde vrouw.

Genderongelijkheid

De Australische Madeleine Pape liep in 2009 tegen Semenya. Tegenwoordig houdt Pape zich bezig met onderzoek naar inclusie en gelijkheid in de sport. Ze baseert zich op haar eigen ervaringen als hardloopster, waar ze getuige was van genderongelijkheid en de ontwikkeling van geslachtscontroles.

Thumbnail voor Topatleet Semenya over WK-diskwalificatie: 'Ze moeten me van de baan sleuren'

Lees ookTopatleet Semenya over WK-diskwalificatie: 'Ze moeten me van de baan sleuren'

Baarmoeder als excuus

Tijdens de wereldkampioenschappen in 2009 won de Zuid-Afrikaanse glansrijk, wat ervoor zorgde dat er vraagtekens werden gezet bij haar geslacht. “Er kwamen hardnekkige geruchten dat deze atleet het middelpunt van onderzoek zou worden en dat haar recht om als vrouw deel te nemen in twijfel werd getrokken”, vertelt Pape.

“Het werd zo’n beetje genormaliseerd om Caster Semenya onder de bus te gooien”, aldus Pape. Met terugwerkende kracht en zelfreflectie ziet de Australische in hoe Semenya dertien jaar geleden werd ontvangen. “Het was best wreed hoe er over haar werd gepraat.”

Griezelige reacties

Datzelfde geldt voor de reactie op Semenya’s winst op de 800 meter. “Die waren bijna griezelig”, legt Pape uit. “Het publiek wist niet hoe te reageren. Er was een ingehouden respons, mensen hadden het over de ‘natuurlijke seksevariatie’, of interseksualiteit. Het was voor mij ook de eerste keer dat ik erover hoorde.”

De ongelijke behandeling van vrouwen in de sportwereld begon uiteraard niet bij Semenya. Volgens Pape werden vrouwen in de jaren zeventig geweerd uit onder andere marathons, omdat volgens medici ‘hun baarmoeder eruit zou vallen’ als ze de sport zouden beoefenen. “Medische expertise werd en wordt gebruikt om vrouwen te weren van bepaalde sporten. Net als skispringen, waar ook de baarmoeder werd gebruikt als excuus om de sport niet open te stellen voor vrouwelijke deelnemers.”

Je ziet deze aflevering hier terug.