Wie herkent het niet: tijdens lockdowns draaiden onze telefoons, laptops én boeken overuren. Een studie in Hong Kong legt nu de link tussen meer bijziendheid bij kinderen en het verplichte thuisblijven. Waar gaat het mis?
En moeten we ons in Nederland ook zorgen maken? LINDA.nl vroeg het aan oogarts Zita Boonman van het HagaZiekenhuis in Den Haag.
Thuis op de bank zitten in plaats van elke dag op het schoolplein of op het sportveld vertoeven: na een jaar van strikte lockdowns zien onderzoekers in Hong Kong een connectie tussen het vele verplichte thuisblijven en een toenemende bijziendheid bij kinderen tussen de 6 en 8 jaar. Een Chinees onderzoek onder 120.000 kinderen in dezelfde leeftijd suggereerde in 2020 zelfs dat myopie – de medische term voor bijziendheid – nu driemaal vaker voorkomt.
In Hong Kong waren niet alleen de scholen, maar ook parken en sportfaciliteiten maandenlang gesloten, legt onderzoeker Jason Yam van de Chinese Universiteit in Hong Kong uit in The Guardian. En doordat gezinnen daar vaak klein wonen en dikwijls geen eigen buitenruimte hebben, zaten de kinderen veel binnen naar een scherm of boek te staren.
In de meeste gevallen wordt de bijziendheid van kinderen bepaald door erfelijke factoren, legt oogarts Zita Boonman uit. “Maar ook kinderen zonder bijziende ouders kunnen myopie ontwikkelen door sterke omgevingsfactoren.” Alles waar je binnen 30 centimeter te dicht bovenop zit, is slecht voor je ogen. “We denken dan al snel aan beeldschermwerk met de laptop en de tv, maar ook te veel met je neus dicht op een boek zitten, kan schadelijk zijn. Lezen is goed voor je, maar wel met de juiste afstand.”
Oogarts Zita Boonman van het Haga Ziekenhuis.
Kinderen die veel dicht op een smartphone zitten, dwingen hun ogen zich aan te passen aan de korte afstand. Vooral in de basisschoolleeftijd kunnen de ogen dan hard achteruitgaan, zegt Boonman.
Tijdens dichtbij kijken wordt de lens automatisch boller zodat je goede focus krijgt. Kinderen kunnen dit “accomoderen” veel beter dan volwassenen, legt ze uit. “Daar zit hem ook het gevaar.” Want bij hen lijkt dat continu focussen het oog een signaal te geven om te groeien waardoor de aslengte kan toenemen en een kind bijziend(er) wordt.
Zeker als je ook nog eens zit te knijpen in het donker. “Met een zaklamp onder het dekbed lezen of nog even lekker in het donker op je smartphone kijken, is funest.”
In Nederland is niet bekend of bijziendheid tijdens de pandemie is toegenomen. Anders dan in Hong Kong mochten kinderen hier altijd naar buiten. Wel komt bijziendheid ook hier steeds vaker voor. Ongeveer dertig procent van de Nederlanders is bijziend, maar onder twintigers is dat al bijna de helft. Die groei komt overeen met andere Westerse landen.
In China ligt het aantal bijziende twintigers al boven de negentig procent. “De combinatie van meer schermtijd en minder buitenspelen heeft wereldwijd een grote impact”, zegt Boonman. “Maar in Azië zijn de aantallen echt gigantisch en dat heeft ook met erfelijkheid te maken.”
Sommigen zullen nu denken: maar wat is er mis met een bebrild kind? Wanneer de aslengte 26 millimeter of meer is, neemt de kans op oogziektes flink toe, zegt Boonman. En uit onderzoek van Erasmus MC blijkt dat een op de drie bijzienden met een sterkte van -6 of meer, op latere leeftijd slechtziend of zelfs blind zal worden. “Om die scenario’s te voorkomen, proberen we de mate van bijziendheid bij kinderen zoveel mogelijk af te remmen.”
Veel buitenspelen is heel belangrijk, zegt Boonman. “Door al dat natuurlijke licht en de mogelijkheid om ver te kijken, ontspannen de ogen. De stimulus valt dan weg om een nog ‘langer’ oog te maken.” Laat je kind dan ook minstens twee uur per dag de deur uit. “En het liefst langer. Mik zeker in het weekend op minstens drie uur per dag buitenspelen.”
Daarnaast is er de 20-20-regel. “Als je twintig minuten iets van dichtbij hebt bekeken, kijk dan twintig seconden weg.” Gaat de bijziendheid van een kind te hard achteruit, dan kunnen ze atropine druppels krijgen. “Die remmen de groei van de aslengte af. Dit gebeurt alleen bij bijziende kinderen waarbij dit te snel groeit, en altijd onder professionele behandeling.”
Waarom we huilen en vrouwen vaker een traan laten dan mannen
