Columnist en journalist Carol Rock (47) schrijft over wat haar opvalt in het nieuws. Deze week verbaast ze zich over de toetscultuur in ons onderwijs.

Mijn dochter is 9, ze zit in groep 6. Ze huppelt elke dag zingend, of druk kletsend naar school. Na de kerstvakantie veranderde dat ineens. Het begon toen ze de tafels in haar klas zag. Normaal vormen die gezellige groepjes van vier, maar nu stonden ze in examenopstelling, netjes achter elkaar. Het was geen verrassing, die Cito-toets, ze had ’s ochtends zelfs speciaal haar scherpste potloden verzameld. Dat was handig bij het invullen, was haar verteld. Er was haar ook verteld dat deze Cito belangrijk was. Sinds die dag zijn onze ochtenden een stuk minder vrolijk.

Lees ook
Carol: ‘Niets zo achterlijk als appje van collega die tien meter verderop zit’

Bij ons thuis heeft niemand ooit problemen met leren gehad, dat is fijn. Misschien minder fijn is dat mijn dochter net zulke hoge eisen aan zichzelf stelt als haar moeder. Ik denk dat het erfelijk is, of misschien een meisjesding. Mijn zoon daarentegen ging fluitend door al die Cito-toetsen heen. En dat zet me voor het eerst aan het denken. Moeten we dat echt willen in het land waar wij er prat opgaan dat kinderen zo gelukkig en vrij mogen zijn, dat kinderen van 9 examenstress hebben?

Toen wij op zoek gingen naar geschikte scholen, probeerde ik vooral niet te veel op die Cito-scores te letten. Die cijfers zeggen meer over de ouders dan over de kwaliteit van de school of de leerlingen. Immers, in buurten waar relatief veel hoogopgeleide ouders wonen, wordt een diepe angst gedeeld, die angst wordt in de volksmond ook wel VMBO genoemd. Al die op voorhand getraumatiseerde ouders geven halve lerarensalarissen uit om zichzelf ervan te verzekeren dat hun bloedjes nooit, maar dan ook nooit zo ver van het opleidingsniveau van hun ouders ‘afglijden’. Een intensieve Cito-training helpt die kinderen en de school aan een flinke boost voor de eindresultaten. Fantastisch voor de reputatie van de school natuurlijk, maar wat levert het al die kinderen zelf eigenlijk op?

Lees ook
Vader verliest zaak over schooladvies, basisschool hoeft geen IQ-test te doen

Ik heb nog nooit een leerkracht gesproken die stond te jubelen bij het woord Cito. Sterker nog, de meesten zien met lede ogen aan hoe al die paniekouders, volledig doorslaan bij het woord Cito en hoe het onderwijs daardoor steeds meer gaat lijken op een race, waar met name de leerlingen met goedverdienende ouders in de prijzen vallen.

Ik denk weleens aan wat mijn Finse vriendin vertelde over hun onderwijssysteem. De focus ligt daar op inclusie, alle leerlingen gaan zo lang mogelijk samen naar school en daarom zijn de lessen gedifferentieerd, op maat gemaakt onderwijs, zeg maar. Kinderen onder de 16 krijgen geen cijfers, maar opbouwende feedback van de leerkracht en gestandaardiseerde toetsen zijn tot die leeftijd not done. In Finland staat de lerarenstatus op gelijke hoogte als die van een arts of advocaat. Tja…

En dan mijn dochter, want hoe erg wij ook ons best hebben gedaan zo nuchter mogelijk te blijven en het C-woord zoveel mogelijk proberen te vermijden hier in huis, weet zij ondertussen allang hoe de strijd voor een geslaagde basisschoolcarrière gestreden wordt. En ook al kan ze het allemaal makkelijk aan, voelt zij die prestatiedruk wel degelijk. En zij zal vast niet de enige leerling zijn wie het plezier in school wordt ontnomen dankzij deze doorgeslagen rat race. Zullen we ons onderwijs daarom gewoon een beetje Fins maken, zodat school voor iedereen vooral weer leuk wordt in de toekomst?