Van Expeditie Robinson en De Verraders tot aan Bondgenoten: realityseries zijn onze ultieme guilty pleasure – vanaf de bank. Maar hoe is het om aan de andere kant te staan? Reality-tv-psycholoog Geert Nagel Joseph begeleidt deelnemers in het hele proces.
Ingrijpen op set, de nasleep van bondjes vormen en dan opeens weer back to reality: wij vragen Nagel Joseph alles over hoe het écht is voor hen.
Van begin tot eind, en soms ook tijdens, is Nagel Joseph bij realityprogramma’s betrokken voor de begeleiding van kandidaten. Onder meer Kamp van Koningsbrugge, Zeeman Confronteert en bovenstaande series staan op zijn cv.
“Zeker, maar ik ben niet geschikt voor alle programma’s. Aan De Verraders zou ik mee willen doen, maar Kamp van Koningsbrugge niet, daar ben ik niet fit genoeg voor. Ik weet tot in de details hoe reality-tv werkt; zelf houd ik graag de controle, en het zou extra lastig zijn om mij aan de makers over te geven. Ook moet ik afwegen of ik genoeg lef heb, want het is heftig en wordt door iedereen onderschat. Zelfs als je al jaren in de televisie werkt.”
“De impact hoe het voor jou gaat zijn. Je hoort vaak dat het ‘maar een spelletje is’, maar dat is de grootste misvatting over reality-tv. Alle emoties die je ziet, zijn echt, en komen vaak al snel naar boven. Het gaat knetterhard. Dat is ook het mooie eraan: binnen 24 uur kun je met iemand willen trouwen, en weer scheiden.
Bij opnames die langer dan 24 uur duren, wordt je hele sociale fundament onder je vandaan getrokken. Je mag je thuisfront niet spreken, slaapt niet in je eigen bed, hebt geen telefoon, weet niet wat er gebeurt, wanneer je eet of slaapt. Door al deze factoren voelt het tien keer heftiger dan normaal. Pas achteraf kunnen ze het makkelijker relativeren, omdat ze dan weer inzien dat het een fictieve setting was. Ik vind dat we daar als kijker meer begrip voor mogen hebben.”
“Op set ben ik verantwoordelijk voor het mentale welzijn en de sociale veiligheid van kandidaten. Ingrijpen klinkt zwaar; ik hoop dat ik het daarvoor al gesignaleerd heb, want je ziet dingen ontstaan. Iemand krijgt bijvoorbeeld niet zomaar een paniekaanval, maar daar zit een opbouw in en daar kun je op bijsturen. Zo probeer je te voorkomen dat je later echt in moet grijpen. Alleen kun je niet alles voorkomen dus kan het soms nodig zijn om een kandidaat er bijvoorbeeld tijdelijk uit te halen. Dit zijn wel uitzonderingen en die gaan altijd in overleg met de programmamaker.
Dit geldt ook voor omgangsvormen op set. In elke groep nieuwe mensen – al helemaal onder druk van reality-tv – is de kans groot dat de sfeer na vier dagen platter wordt. Het kan dan seksistischer worden en ze maken sneller foute grappen. Waarom? Lachen verbindt, en je hebt geen tijd voor hele diepgaande humor. Het is een manier om stress kwijt te raken. Als je hier niet vroegtijdig op ingrijpt, kan het snel uit de hand lopen.”
“Het is uitsluiting. En buitengesloten worden is onze grootste sociale angst. In zo’n programma doet dat echt zeer en raakt het iedereen. Je kunt niet doen alsof het je niet boeit. Vaak raakt het ook aan oude trauma’s, bijvoorbeeld als iemand vroeger is gepest. Heftigheid mag, zolang de deelnemers van tevoren goed zijn geïnformeerd over wat ze kunnen verwachten.
De impact van bondjes verschilt per serie. Bij Expeditie Robinson heeft niemand de rol om iemand een mes in zijn rug te steken; in tegenstelling tot De Verraders. Eén iemand is daar de verrader. Deelnemers kunnen het naderhand makkelijker loslaten. Bij Expeditie kunnen sommige kandidaten hierdoor nog steeds niet door één deur. Ze stellen altijd de vraag: waarom ik?
Ook het wegstemmen is in programma’s veel heftiger dan mensen zich op de bank kunnen voorstellen. Het is op dat moment echt je leven, en kan voelen als falen. Hier geef ik, net als de thema’s uitsluiting en het gevoel van pesten, aandacht aan bij de nazorg.”
Achter de schermen bij 'Expeditie Robinson': hiér slapen afgevallen expeditieleden na de Eilandraad
“Die kan héél hard zijn, vooral bij langdurige programma’s als Expeditie Robinson. Soms hebben deelnemers het zó fantastisch gehad, dat ze hun eigen leven daarna minder leuk vinden – ineens vinden ze hun relatie, werk en huidige leven stom. Dat vergeten kijkers. Mijn regel: maak binnen drie maanden na je deelname geen onomkeerbare beslissingen. Vooraf lachen kandidaten erom, achteraf hebben ze mij al een paar keer bedankt.”
“Verdiep je in de series die je kijkt en de mensen die eraan meedoen. Is het gescript of zijn de deelnemers oprecht? Pas daar je reactie op aan. Vaak hoor je verhalen dat het misgaat, maar van de programma’s waar ik aan meewerk hebben bijna alle kandidaten een fantastische ervaring – mede door goede zorg.”
Tobias Camman: 'Bij FOMO-show word ik altijd voor het blok gezet, bij Expeditie Robinson niet'
