Iemand die een paniekaanval ervaart, kampt (tijdelijk) met psychisch en lichamelijke klachten. Naast angst en onrust kunnen zij gaan zweten en beven, last krijgen van een versnelde hartslag of hartkloppingen en het gevoel hebben dat ze in ademnood komen. Ook pijn op de borst, misselijkheid en maag- of buikklachten, duizeligheid en het gevoel hebben flauw te vallen, koude rillingen, een tintelend gevoel in de vingers of om de mond, vervreemding en angst om gek te worden of dood te gaan zijn bekende symptomen.

Helpen

Voor de persoon die een paniekaanval ervaart, is het lastig om rustig te blijven of rationeel na te denken. Ben jij in de buurt als dit gebeurt, dan kun je hen helpen om het gevoel van angst en onrust te verminderen én zo de paniekaanval te stoppen. Nu is de vraag: hoe doe je dat? Het Rode Kruis heeft een aantal tips op een rijtje gezet.

• Blijf kalm. Rustig blijven werkt aanstekelijk.
• Laat de persoon die een paniekaanval ervaart zitten en zorg ervoor dat ‘ie zich niet inspant. Laat hen zelf de beste houding kiezen.
• Let op wat je zegt. Een paniekaanval kan een zeer intense en beangstigende ervaring zijn.
• Stel de ander gerust. De symptomen van een paniekaanval kunnen zorgen voor een ‘fight-or-flight-response’ van het lichaam. Dit bereikt meestal binnen tien minuten z’n piek.
• Vraag wat hij of zij nodig heeft.
• Moedig degene aan om langzaam en diep adem te halen. Let op: voor sommige mensen kunnen ademhalingsoefeningen tijdens een paniekaanval juist averechts werken en de paniekaanval verergeren.
• Probeer degene die de aanval ervaart af te leiden. Probeer bijvoorbeeld de zintuigen te stimuleren. Dit kan door iets met structuur te geven om vast te houden, zoals een deken.
• Vraag of hij of zij een glaasje water wil drinken. Iemand kan zich na een aanval flink uitgeput voelen.

Het kan zijn dat de aanval voor ernstige pijn op de borst of hevige kortademigheid zorgt. Bel dan het noodnummer 112. Als iemand zelf weet dat het om een paniekaanval gaat, wacht dan eerst tien minuten af voordat je belt. Verminderen de symptomen daarna niet, bel dan alsnog.

Gaby belt ambulancemedewerker: 'Ben bang dat ik mijn vriend niet kan helpen als het moet'Lees meer

Zelf doen

Een paniekaanval kent geen tijd of plek, het kan voorkomen dat je deze krijgt op het moment dat je alleen bent. Als er niemand is om je bij te staan, zijn er ook manieren om de overweldigende paniek zelf te verminderen (via: Thuisarts.nl).

• Als ademhalingsoefeningen de klachten niet verergeren, kun je dat proberen. Adem 3 seconden in en adem langzaam uit in 6 seconden. In een papieren zak of plastic zakje ademen helpt niet.
• Probeer jezelf af te leiden van de fysieke symptomen. Dit kun je doen door: een slok water drinken, loop even naar buiten, ga staan en buig je knieën een paar keer, ga hardop lezen, praat met iemand, ga iets actiefs doen zoals fietsen, rennen of wandelen.
• Extra tip: steek je polsen onder de ijskoude kraan of houd iets bevroren vast. De koude sensatie leidt af van de fysieke symptomen, zoals een versnelde hartslag of ademhaling.

Redenen

Een paniekaanval kan worden veroorzaakt door een bekende of onbekende reden. Zo kan je enorm schrikken door een gevaarlijke situatie en niet meer weten wat je moet doen. Of kun je een situatie gevaarlijker inschatten dan ‘ie daadwerkelijk is. Ook vermoeidheid, veel stress of bekende angstklachten kunnen de kans op een paniekaanval vergroten. Hebben meer mensen in je familie hier last van? Dan is de kans ook groter dan jij hier last van krijgt.

Als de paniekaanval is verminderd en jij je weer jezelf voelt, is het een goed idee om te kijken wat er zojuist is gebeurd. Heeft een specifieke situatie of uitspraak de angst en paniek getriggerd? Zo ja, wat was het en waarom werd je toen plots overspoeld door angst? Schrijf zowel de situatie op net als de lichamelijke en psychische klachten die je hebt ervaren. En als je het je nog kan herinneren, is het ook goed om op te schrijven wat de klachten heeft verminderd. Mocht het je ooit nog eens overkomen, dan weet je wat voor jou werkt.

Disclaimer: niet elke paniekaanval is hetzelfde, dus wat de ene keer goed werkt, dan de volgende keer niks doen. Dat betekent niet dat je het niet kunt proberen.

Als je één keer een paniekaanval krijgt, is dat geen subtle foreshadowing voor de rest van je leven. Het kan bij één keer blijven, maar als je regelmatig kampt met paniekaanvallen, kan er sprake zijn van een paniek- of angststoornis. Voor professionele hulp kun je aankloppen bij je huisarts.

Sharon (24) lag ruim twee jaar in bed door burn-out: 'Niemand snapte wat ik meemaakte'Lees meer