Marits (19) drukke gezin bestaat uit twee ouders en vijf kinderen, maar toch wordt er in het volle huis niet veel gesproken. Op Marit na is iedereen uit het gezin namelijk doof.
Aan LINDA.meiden vertelt ze hoe het is om in een doof gezin te leven en welke moeilijkheden dat met zich meebrengt als ze op 13-jarige leeftijd plots wordt overvallen door kanker.
Wanneer Marits ouders elkaar ontmoeten, komen ze er al snel achter dat ze allebei doof zijn. Dit schept direct een band tussen de twee, maar levert ook spanningen op als ze na een aantal jaar aan kinderen willen beginnen. “Mijn oudere broer en zus zijn allebei doof geboren, maar ik niet. Dat verwachtte mijn vader al, omdat zijn ouders wel kunnen horen. De twee kinderen die na mij geboren zijn, zijn wel doof. Ik heb dus geluk gehad.”
Alhoewel het fijn en bijzonder is dat Marit wel kan horen, ontstaat er toch lichte paniek bij haar ouders. Op dat moment hebben ze namelijk nog niet nagedacht over het krijgen van een kind dat kan horen. Daarom weten ze niet goed hoe ze Marit moeten leren praten. Dit levert veel stress op bij het echtpaar. “Uiteindelijk is het allemaal goed gekomen, hoor. Ik ging één keer per week naar mijn opa en oma en een keer per week naar mijn oma. Zij hebben me leren praten.”
Van kinds af aan leert Marit te communiceren door middel van gebarentaal. Omdat haar ouders en haar oudere broer en zus wel kunnen praten, reageren ze pratend terug. Haar jongere broertje en zusje antwoorden nog wel door middel van gebarentaal. “Zij kunnen namelijk nog niet praten. Ik vind het fijner als gezinsleden terug praten, in plaats van gebarentaal gebruiken. Maar in principe is het beide geen ramp.”
Op de momenten dat Marit ergens mee zit of gefrustreerd is, kan ze altijd makkelijk haar ei kwijt. Gebarentaal zit er bij haar zo ingebakken dat het voor haar soms makkelijker is dan praten. “Voor mijn gevoel gaat het communiceren dan nog sneller.”
Engelien (35) runt café met doof personeel: 'We willen mensen prikkelen om creatief te communiceren'
Voor Marit is het heel normaal om gebarentaal te gebruiken, maar ze weet ook hoe het er bij andere gezinnen aan toe gaat. Nog voordat ze naar de basisschool gaat, vertellen haar ouders dat mensen in een ‘normaal’ gezin allemaal kunnen horen. “Ik heb daar nooit moeite mee gehad, want voor mij was dit juist normaal.”
Ook al is het voor Marit geen probleem dat dingen bij haar anders gaan, weet ze niet of haar schoolvriendinnetjes hier hetzelfde over gaan denken. Hierdoor wordt ze bang dat klasgenoten haar raar zullen vinden wanneer ze erachter komen. “Ik probeerde altijd naar mijn vriendinnen te gaan om te eten of te spelen, zodat ze niet naar mij hoefden te gaan. Die angst was nergens voor nodig, want als ik er een keer niet onderuit kwam, was het heel gezellig bij mij thuis. Zij praatten gewoon tegen mijn ouders en ik vertaalde dat voor hen.”
En dat is niet de enige keer dat Marit moet tolken voor haar ouders. Het meisje wordt als kind al opgevoed met veel verantwoordelijkheid. Zo is zij degene die afspraken maakt bij de dokter en de deur opendoet wanneer er aangebeld wordt. “Wanneer we uit eten gingen, bestelde ik voor mijn ouders om gedoe te voorkomen. Het zou namelijk veel langer duren als zij het zelf zouden doen. We kregen vaak heel gekke blikken toegeworpen. Mij kon dat echt niets schelen.”
Maar het tolken wordt wel een probleem wanneer Marit als 13-jarige te maken krijgt met kanker. Ze kan niet meer naar school en begint aan chemotherapie, waardoor haar puberleven volledig op zijn kop staat.
Toch is zij op dat moment nog steeds degene die voor haar ouders moet tolken, zelfs wanneer ze onverwachte gesprekken heeft met de artsen. “Meestal lukte het om een eigen tolk mee te nemen naar de gesprekken, maar er waren ook onverwachte gesprekken waar geen voorbereiding voor was. Ik vond het heel irritant dat ik dan alles moest herhalen en dus niet volledig kon focussen op wat de dokter zei. Sindsdien heb ik het ook nooit meer helemaal fijn gevonden om te tolken.”
Sophie (24) wordt langzaam doof en blind: 'Ik voel dat de tijd tikt'
Gelukkig gaat het al zes jaar een stuk beter met Marit en is ze volledig genezen. Inmiddels heeft ze de middelbare school afgerond en heeft ze zelfs een leuke jongen ontmoet. Wanneer ze een aantal maanden in een serieuze relatie zit, is het tijd om hem voor te stellen aan zijn nieuwe schoonouders.
Het enige probleem is dat ze een klein detail niet heeft verteld. “Ik had niet tegen hem gezegd dat iedereen in mijn gezin doof is. Dat was ik gewoon vergeten en dat besefte ik pas toen hij binnenstapte en mijn ouders gedag zei. Dat was heel apart en voelde ook heel ongemakkelijk.”
Marits vriend doet ontzettend zijn best om gemogen te worden door zijn schoonouders, maar de communicatie loopt nog niet zo lekker. Daarom besluit hij om zelf gebarentaal te leren. “Ontzettend lief, natuurlijk. Toen hij net begon, probeerde ik het hem te leren, maar dat lukte voor geen meter. Ik raakte er maar gefrustreerd van dat hij het niet snapte, terwijl het voor mij zo makkelijk is. De communicatie tussen mijn vriend en mijn ouders loopt nog steeds stroef, maar gelukkig weet ik dat iedereen zijn best doet om er iets van te maken.”
Inmiddels zijn Marits ouders al een aantal jaar gescheiden en zijn de vijf kinderen over de ouders verdeeld. Zo woont Marit bij haar vader, maar haar jongere zusje bij haar moeder. Nu ze in aparte huishoudens leeft, merkt ze dat het bij haar moeder veel drukker is dan bij haar vader. “Bij mijn vader is het soms doodstil, dan vind ik het fijn om een muziekje op te zetten. Omdat mijn zusje nu 10 is, is het bij mijn moeder wel vaak drukker. Zij is namelijk wel lekker hyper.”
Toch is zowel bij haar moeder als vader het voordeel dat ze kan gaan en staan waar ze wil. “Niemand zegt er wat over als ik op de bank naar veel te harde muziek luister zonder oortjes. Dat vind ik ideaal. Ik ben inmiddels zo gewend aan mijn situatie dat ik het niet anders voor me zou kunnen zien. Voor mij is het helemaal prima zo.”
Court (22) is doof en brengt muziek uit met sor en Sigourney K: 'Zo leert iedereen gebarentaal'
