Lisa (30) wil niets liever dan dezelfde dingen doen als haar leeftijdsgenoten: een vriendengroep, een relatie en kinderen. Door haar autisme en ontwikkelingsstoornis lukt het haar niet om mee te komen, wat ze enorm frustrerend vindt.
LINDA.meiden gaat in gesprek met de dertiger en haar vader Erik.
Op de basisschool kwamen de ouders en leerkrachten van Lisa erachter dat ze niet goed meekwam met haar klasgenoten. Lisa: “Ik raakte snel gefrustreerd en boos als ik iets niet snapte.” Haar vader vult aan: “Ze werd overvraagd, want ze kreeg opdrachten die ze niet begreep. Dat leidde tot agressief gedrag. Als ouders zijn we toen gaan uitzoeken wat er bij Lisa speelde. Uiteindelijk kwam daar de diagnoses non-verbale leerstoornis (NLD) en autisme uit. Nu was het een kwestie van leren omgaan met Lisa, voor ons als ouders en haar leerkrachten.”
Lisa omschrijft haar schooltijd als spannend. “Ik wist dat ik anders was en ben daar ook enorm om gepest. Dat was echt niet leuk, maar gelukkig is het op een gegeven moment gestopt. Al moet ik zeggen dat ik er veel last van heb gehad.”
Creativiteit was altijd Lisa’s uitlaatklep. “Ik wilde iets met ruimtelijke presentatie doen; etaleren leek me geweldig. Alleen bleek dat lastig, want mijn ruimtelijk inzicht werkte niet mee. Uiteindelijk heb ik een modeopleiding gedaan. Ik vond het leuk, maar het was niet altijd makkelijk. Tekenen, verhoudingen inschatten – tja, dat is lastig als je het niet goed kunt inschatten. Gelukkig kreeg ik veel hulp.”
Erik: “Lisa was een modelleerling. Ze wilde graag, hield zich aan de regels en had daardoor een grote gunfactor. Iedereen hielp mee met haar opdrachten.” Helaas lukte het Lisa na haar afstuderen niet om een baan in haar werkveld te vinden.
Naomi (28) heeft autisme: 'Medicatie kan het leven makkelijker maken'
Aan de buitenkant zie je niets aan Lisa. “Dat maakt het lastig. In het begin merken mensen niet dat ik autisme of een ontwikkelingsstoornis heb. Op een gegeven moment wordt het duidelijk. Ik vraag bijvoorbeeld vaak om duidelijkheid en dat wordt niet altijd gewaardeerd. Mensen denken dan: dat weet je toch? Dat is vanzelfsprekend. Maar voor mij is dat niet het geval.”
Lisa merkt dat ze vaak verkeerd begrepen wordt. “Mensen zien een normaal meisje, maar vanbinnen ben ik anders. Ik heb meer uitleg nodig, meer duidelijkheid. Dat maakt me niet minder, alleen anders.” Zowel Lisa als haar vader erkennen dat ze makkelijk contact legt met mensen, maar het onderhouden van vriendschappen is een grote uitdaging. Haar enthousiasme schrikt soms af, maar komt niet vanuit verkeerde intenties.
Vandaag leeft Lisa op haar eigen tempo. “Ik wandel veel met mijn hondje. Twee keer per week ga ik naar Depot, een lifestylewinkel waar ik dagbesteding doe. Daarnaast doe ik vrijwilligerswerk bij een verzorgingstehuis. En verder kom ik mijn dag door met lezen, tv-kijken en soms afspreken met vriendinnen – al heb ik er niet veel.” De avonden en weekenden vindt ze het moeilijkst. “Dan is het stil. Vriendinnen hebben hun eigen leven. Ik mis het om iemand te hebben met wie ik gewoon wat kan gaan doen, zoals spontaan een avondje afspreken.”
Erik legt uit: “Lisa woont zelfstandig: ze kookt, zorgt voor haar hond en haar huis. Dat kost veel energie. Juist omdat ze vroeger een masker opzette om niet buiten de boot te vallen, is het fijn dat ze bij het Depot zichzelf kan zijn. In andere werkomgevingen krijgt ze te maken met gezichtsuitdrukkingen of grapjes die ze niet begrijpt. Bij Depot hoeft ze zich niet anders voor te doen, en kijkt niemand ervan op als ze meerdere keren hetzelfde vraagt om iets te begrijpen.”
Lisa is het hiermee eens: “Vroeger speelde ik een rol om erbij te horen. Dat kostte zo veel energie. Nu niet meer, gelukkig. Ik ben gewoon wie ik ben.”
Fenne (21) heeft bewust geen vriendinnen meer: 'Ik mis het niet en ben veel gelukkiger'
Lisa kijkt met gemengde gevoelens naar leeftijdsgenoten. “Iedereen krijgt kinderen, heeft relaties, gaat samen op vakantie of heeft een vast sportschema. Dat lijkt me ook fijn, maar het lukt niet. Ik heb weleens geprobeerd om bij een sportschool een yogales te volgen. Dat kostte me veel energie, want ik begreep de houdingen niet.”
Ook blijft het hebben van een relatie een wens. “Ik wil graag iemand vinden die me begrijpt. Iemand met wie ik op de bank kan zitten en leuke dingen kan doen. Ik heb in het verleden datingapps geprobeerd, maar dat werkt niet goed voor mij. Ik snap niet altijd wat iemands intenties zijn. Vroeger wilde ik geen partner met autisme of iets gelijks, dat voelde alsof die ‘ook iets had’. Nu denk ik: misschien werkt dat juist wel. Dan begrijpt iemand tenminste hoe mijn hoofd werkt.”
Eric vult voorzichtig aan: “Dat maakt het ingewikkeld. Lisa heeft eerder een ongezonde relatie gehad, maar ze kon geen afscheid nemen omdat ze het gezelschap niet wilde verliezen.”
Ondanks het gemis blijft Lisa hoopvol voor de toekomst. “Ik hoop dat ik ooit iemand vind met wie ik echt kan zijn wie ik ben. En dat ik een paar vrienden maak met wie ik zo nu en dan iets kan doen. Een klein clubje met wie ik ook in de avonden en weekenden kan afspreken. Nu ga ik elke week naar oma en dat is fijn. Maar het is niet hetzelfde als vrienden hebben.”
Voor andere jonge vrouwen met autisme heeft Lisa een duidelijke boodschap: “Je bent net zoveel waard als ieder ander. Het voelt soms alsof je minder bent, maar dat is niet zo. Laat je niet tegenhouden omdat je denkt dat je iets niet kan. Misschien lukt het op een andere manier dat je tot nu toe hebt geprobeerd.”
Door volledig zichzelf te zijn, hoopt ze mensen om zich heen te verzamelen die haar volledig accepteren. “Mensen die zeggen: ‘Lisa, jij bent precies goed zoals je bent.’ Dat zou mooi zijn.”
Oproep: herken je iets in Lisa’s verhaal en lijkt het je leuk om eens met haar af te spreken of contact te leggen? Je vindt haar op Instagram: @lisakunst_m.
Danique (26) praat open over haar autisme in 'Lang Leve De Liefde': 'Aangeleerd om sociaal te doen'
