Succesvol en toch het idee dat het nooit goed genoeg is? Of denken dat je die baan hebt gekregen vanwege geluk en niet je kwaliteiten? Als je dit herkent, heb je wellicht last van imposter syndrome.
Wij vroegen aan psycholoog Sabine Klaver waar dit gevoel vandaan komt en hoe je ervan af kan komen.
Imposter syndrome (wat overigens geen officieel syndroom is) is het gevoel dat je elk moment door de mand kan vallen. Mensen die hier last van hebben, denken vaak dat hun succes niet door hun kwaliteiten komt, maar door geluk. Ze vrezen daardoor betrapt te worden door anderen die dit zouden opmerken.
“Ze zijn bang om fouten te maken en leggen de lat te hoog”, legt Sabine uit. “Dit roept veel gevoelens op, zoals angst en stress. Deze gevoelens voeren de druk nog meer voor iemand op om alles perfect te doen. Als je last hebt van imposter syndrome beland je dus al snel in een vicieuze cirkel.”
“Het kan iedereen overkomen, studenten en beginnend werkenden, maar ook professionals en mensen met een lange carrière achter de rug. Het is vaak een kip-of-het-eispel. Het gaat samen met perfectionisme, vergelijken en onzekerheid over je prestaties.
En hoewel veel mensen dit gevoel hebben, is het heel onnodig. “Mensen met dit syndroom zijn vaak al heel succesvol: ze hebben een goede opleiding en veel bereikt.”
Het mag dan onnodig zijn, je gevoel veranderen is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom zet Sabine wat tips op een rij:
➜ Herken imposter gedachten. “Elke verandering begint met bewustwording. Je moet bij jezelf leren herkennen wanneer deze gedachten opspelen. Pas daarna kan je het opmerken. Probeer je gedachten bijvoorbeeld te labelen als je imposter gedachten. Dan kun je er makkelijker afstand van nemen.”
➜ Praat erover. “Hoe moeilijk het ook kan zijn, praat er met anderen over. Bijvoorbeeld met je collega’s. Je zult merken dat veel mensen het gevoel herkennen. Zelfs de mensen naar wie jij opkijkt. Je kan het ook eerst met mensen bespreken die dicht bij je staan, zoals je vrienden of familie. Het hoeft niet meteen met een collega of baas te zijn.”
➜ Maak een positief lijstje. “Houd een lijst bij op je telefoon waarin je je successen opschrijft. Denk aan een compliment of dingen waarvoor je moeite hebt gedaan die zijn gelukt. Wanneer je je successen zwart-op-wit ziet, worden ze veel zichtbaarder. Op deze manier kan je brein deze prestaties sneller zien als echte successen. Het lijstje kun je simpelweg in je notities schrijven, maar bijvoorbeeld ook met foto’s bijhouden.”
➜ Oefen met fouten maken. “Iemand die last heeft van imposter syndrome is bang om fouten te maken. Dan is het juist belangrijk om dit te doen. Maak opdrachten op je werk eens met 80 procent, in plaats van 100. Je merkt dan vaak dat mensen dit niet eens doorhebben, en dat het prima is om de lat wat lager te leggen.”
➜ Oefen met positieve zelfspraak. “Mensen hebben het vaak niet door als ze negatief tegen zichzelf praten. Bij gedachten kan je altijd nagaan: ‘Zou ik ook zo tegen mijn beste vriendin praten?’ Vaak is dat niet het geval en praten ze op een lievere manier tegen hun vrienden. Probeer ook zo tegen jezelf te praten, zo voorkom je dat je te streng bent voor jezelf.”
➜ Fuck it. “Soms moet je denken: ‘Ik ga het gewoon doen, omdat ik het leuk vind – ook al ben ik er misschien niet goed in.’ Imposter gedachten moeten je namelijk niet tegenhouden om te solliciteren voor die ene leuke baan. Je kan ook mét die gedachten toch datgene doen waarvan je denkt dat je het niet kan.”
Psycholoog Sabine (31) ging zelf in therapie: 'Ik vond de eerste stappen in de behandelkamer verschrikkelijk'
