Huidkanker. Ongeveer één op de vijf Nederlanders krijgt het. Vaak wordt over deze ziekte luchtig gedacht of gezegd: dat is iets voor later. Madelief (31) denkt hetzelfde, tot ze zelf huidkanker krijgt als ze 18 is.
LINDA.meiden spreekt Madelief én Sven van Egmond, dermatoloog in opleiding en toezichthouder van het Nationaal Huidfonds. Beide willen meer awareness rondom de ziekte én zonneschade, want: better safe than sorry.
Madelief is nog maar zeventien als haar moeder in 2011 plots een vreemde, dikke moedervlek op haar kuit ziet. Ze besluiten naar de huisarts te gaan. ‘Oh, dat is helemaal niks op jouw leeftijd joh,’ hoort ze de dokter zeggen. Na een half jaar ziet ze de verdachte plek groeien en donkerder van kleur worden. Ook jeukt het. Ze checkt het bij een andere huisarts, maar wordt weer naar huis gestuurd. “In twee weken tijd werd de bult nóg groter. Mijn moeder drong erop aan dat hij verwijderd moest worden.”
Daar wordt naar geluisterd; het weefsel wordt ter onderzoek naar een ander ziekenhuis gestuurd. Daar komt uit dat ze een melanoom heeft. “Ik wist eerst niet eens dat dit huidkanker is. Ik was bang kaal te worden (chemo blijkt achteraf helemaal niet mogelijk, red), niet om dood te gaan.” Pas in een ‘keihard’ gesprek met de oncoloog en dermatoloog in het ziekenhuis wordt voor haar de ernst van de ziekte duidelijk. Met een operatie wordt het tumorweefsel verwijderd.
Op eigen initiatief doet ze twee maanden later mee aan een onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis om te checken of er toch geen uitzaaiingen zijn – een onderzoek dat sinds 2015 standaard plaatsvindt. “Toen kreeg ik te horen dat het was uitgezaaid naar mijn lymfeklieren… en ben ik heel hard in huilen uitgebarsten. Mijn prognoses waren op dat moment heel slecht.” Ze studeert dan nog aan het MBO. “Het was echt een kloteperiode en ik ben er vriendinnen door kwijtgeraakt.”
Met een operatie zijn de lymfeklieren in haar been verwijderd. “De meeste mensen zullen denken: oh huidkanker, je snijdt het weg en klaar is Kees. Maar dat is het helaas niet.” Ook de nasleep valt niet mee, want de operatie heeft een grote impact. “Ik had twee jaar lang revalidatie nodig om opnieuw te leren lopen. Dat was een slopend traject. Ik ben nu dertien jaar verder, maar merk dat ik een achterstand heb ten opzichte van mijn leeftijdsgenoten. Ik heb verloren jaren.”
Bij Madelief is niet helemaal duidelijk hoe haar huidkanker destijds is ontstaan. Gezien haar leeftijd kan het erfelijk zijn. In veel gevallen (meer dan 90 procent, volgens Van Egmond) komt het door de zon. “UV-stralen van de zon zorgen voor schade in het DNA van je huidcellen. Dit gebeurt al als je buiten loopt. Een zongebruinde huid is ook schade van de zon. Bij veel schade kan het zich uiten in zonneschade (AKA Actinische keratose) – een voorstadium van huidkanker. Als er genoeg DNA-fouten zijn, kan zo’n cel zich ongeremd delen en dan is er sprake van kanker.”
Er gaan vaak veel jaren overheen tot het zover komt. “De gemiddelde leeftijd waarop mensen huidkanker krijgen is rond de zestig/zeventig jaar. Het komt door de schade die ze in hun hele leven hebben opgelopen door onbeschermd buiten te zijn als de zonkracht 3 of hoger is.”
Een melanoom op jonge leeftijd komt niet vaak voor en daarom voelt Madelief zich daar in die periode alleen in. Tot een lotgenoot haar in 2015 een bericht stuurt. “Zij was 21 en ik 22. Ze was ongeneeslijk ziek, had uitzaaiingen naar haar hersenen. Ik ging het contact aan, omdat er niet veel lotgenoten zijn. Ze voelde gelijk aan als mijn beste vriendin. Ik heb haar één keer mogen ontmoeten en dat was ook de laatste keer – dat wisten we toen niet.”
Het overlijden van haar vriendin valt haar zwaar. “Het was onwijs dubbel en confronterend. Ik heb haar beloofd ons verhaal te blijven vertellen. Daarom wil ik mensen bewustmaken van huidkanker en zonneschade.”
Want het is beter om te voorkomen dan… sure, je kent het gezegde wel. “We hebben er een drieluik voor: weren, kleren en smeren”, deelt Van Egmond. Als de zonkracht drie of hoger is – dat check je tegenwoordig in elke weerapp – kun je je het best beschermen. Het liefst door te weren, dus uit de zon te blijven en schaduw op te zoeken. Draag bedekkende kleding en een hoed of zonnebril (kleren) en smeer de onbedekte huid om de twee uur in, met minimaal factor dertig. Pak het liefst een zonnebrand met zowel UVA- als UVB-bescherming. Een bijkomend voordeel is dat het de beste anti-rimpel crème is.”
Natuurlijk is het ’t beste om uit de zon te blijven, maar ja, je bent jong en je wil wat dus blijf je tijdens de sunny days niet alleen maar binnen. Van Egmond begrijpt dat. “Draag in ieder geval iets als een hoed of pet én smeer je goed in.” Als het aan zijn (vaak oudere) patiënten ligt, hadden ze dat vroeger ook gedaan. “Op mijn poli zie ik vaak dat ze spijt hebben dat ze zich vroeger niet beter beschermd hebben.” Madelief: “Je hebt het deels zelf in de hand.”
Aida (22) had huidkanker: 'Topjes en korte broeken mogen niet meer'
