Pijnexpert

Het virtual realityspel dat Zantema samen met Margryt Fennema ontwikkelde noemt hij Reducept. “We trainen het brein om anders om te gaan met pijn. Dat doen we door een visuele beleving door het lichaam”, aldus de pijnexpert. Hierbij wordt onder andere ook gebruik gemaakt van cognitieve gedragstherapie (anders leren denken), mindfulness, EMDR-therapie en het beter verdelen van energie.

Om maar met het begin te beginnen, wat ís pijn?
“Pijn is een fysieke en emotionele ervaring die samen kan gaan met of zonder schade aan het lichaam. Daarmee wil ik zeggen dat als je hersenen er van overtuigd zijn dat je lichaam in gevaar is, dat er dan pijn wordt aangemaakt.”

Wat is de rol van de hersenen bij pijn?
“Ons pijnsysteem is complex. Verschillende factoren spelen een rol. Je hersenen maken op basis van een aantal informatiebronnen het besluit of ze wel of geen pijn gaan maken. Dat kunnen ze ook doen als er lichamelijk niets aan de hand is. Dat klinkt misschien als aanstellerij, maar dat is het niet. Je moet het zo zien: de hersenen maken soms onterecht pijn aan en we voelen dat alsof het echt is. Pijn zit niet tussen de oren, maar ontstaat daar wel.”

Heb je daar een voorbeeld van?
“Het klassieke voorbeeld is dat van een bouwvakker die een spijker dwars door zijn schoen krijgt door erop te gaan staan. Hij schreeuwt het uit van de pijn. Maar als de schoen in het ziekenhuis open wordt gemaakt, blijkt er niets aan de hand. De spijker zit tussen de tenen en de man is niet gewond. De bouwvakker ervaart wel pijn en dat komt door zijn hersenen. Het brein denkt namelijk dat er gevaar is en maakt pijn aan.”

Hoe help jij mensen die dagelijks pijn hebben?
“Vaak horen mensen met chronische pijn dat ze de pijn moeten accepteren. Daar ben ik het deels mee eens. Natuurlijk is acceptatie een deel van het verhaal, maar er is nog best veel ruimte als het gaat om de beleving van pijn en de rol van hersenen daarin. Ik wil mensen laten zien dat ze zelf van alles kunnen doen om de pijn aan te pakken.”

Hoe werkt de behandeling met virtual reality?
“Patiënten worden – heel beeldend – meegenomen in een reis door het lijf. Ze leren hoe het lichaam werkt. Ondertussen doen ze oefeningen die afgeleid zijn van therapeutische oefeningen, zoals ‘je pijn wegschieten’, of oefeningen om de associaties met pijn minder negatief te maken. Ze leren zich beter ontspannen en kunnen dat later thuis inzetten. De VR-bril zorgt voor een emotioneel overtuigende ervaring. De patiënten leren eigenlijk dat ze zelf controle hebben. Hierdoor snappen de hersenen dat er minder gevaar is, en daardoor maken ze minder pijn aan.”

En, werkt dat een beetje?
“Er zijn patiënten die hun pijn helemaal weg gamen. Uit onze meest recente studie zien we dat 74 procent van de deelnemers minder pijn had. En tweederde gaf aan dat de kwaliteit van hun leven was toegenomen.”

Zo hoeft er, ondanks die nare menstruatiepijn, weinig aan jouw planning te veranderenLees ook