Hetzelfde gebeurt met schaamte, legt Sjoukje de Haas uit, expert op het gebied van schaduwwerk. “Schaamte hoort bij ‘je niet goed genoeg voelen’. Dan laat je dus anderen bepalen wie je zou moeten zijn en wat je denkt dat je zou moeten doen.”

Carl Jung

Schaduwwerk gaat over het accepteren van de delen van jezelf die je onderdrukt, waar je over oordeelt en die je afkeurt. Meestal zijn dat emoties die we als negatief ervaren, zoals boosheid. Die zitten dan dus als het ware verstopt in de schaduw van je bewustzijn, zo bedacht de beroemde Zwitserse psychoanalyticus Carl Jung.

Je kunt er op verschillende manieren aan werken om emoties uit de schaduw te halen, zegt Sjoukje. “Dat kan met hypnose of met ademwerk, maar er zijn meerdere manieren om het verhaal in je hoofd te veranderen. Want het zijn verhalen in je hoofd die ervoor zorgen dat je iets onderdrukt. Zoals het verhaal dat we geleerd hebben dat we niet mogen huilen.”

Schaamte voor je buikje

Wat je eerst moet doen, zo legt Sjoukje uit, is herkennen dat je een bepaalde emotie hebt. En dat kan lastig zijn als je bijvoorbeeld je boosheid of verdriet zo lang al hebt onderdrukt dat je jezelf hebt wijsgemaakt dat je helemaal geen boosheid of verdriet hebt.

“Misschien ben je wel onzeker over je buikje. Dan moet je je eerst realiseren dat het niet gaat over je buik, maar over de schaamte die je hebt. En schaamte zegt iets over dat je onbewust een ander of de maatschappij laat bepalen hoe je buik eruit zou moeten zien.” Die schaamte moet je accepteren als een onderdeel van jezelf, vertelt Sjoukje. En zodra je dat doet, en ophoudt met vergelijken, zul je je ook minder rot gaan voelen over je buikje.

Oefenen met je schaduw

Het is natuurlijk niet zo simpel om een diepgeworteld verhaal over een deel van jezelf te veranderen. Zeker niet als je niet eens door hebt dat een emotie zich ergens in de schaduw heeft verstopt.

“Je moet oefenen”, zegt Sjoukje, die zelf vrouwen in groepen of 1-op-1 begeleidt met schaduwwerk. “Een belangrijk onderdeel daarvan is perceptieverandering. Dus bijvoorbeeld vragen aan iemand of het werkelijk waar is dat ze geen verdriet mogen tonen. Of geen boosheid. En dat het misschien dus maar een verhaal in je hoofd is.”

En wat ook helpt volgens Sjoukje is een positieve kant zien van iets dat je in je hoofd als negatief ziet. Misschien vind jij je emoties wel heel moeilijk om te tonen, maar zijn je emoties in werkelijkheid juist een kracht van je en krijg je er positieve reacties op.

Goed boos

Positief aan boosheid, of aan huilen, wat dan? Het mooie aan boosheid is volgens Sjoukje dat je er grenzen mee kunt aangeven. Ook helpt boosheid – voor het moment dat je explodeert – om aan te geven dat je ergens gepassioneerd over bent en kan het je energie geven om voor je doelen te gaan.

“Verdriet kan helpen om de diepte aan te geven van je gevoel.” Het helpt je volgens Sjoukje ook om het gevoel rond ervaringen los te laten. Schaamte kun je gebruiken om de unieke kanten van jezelf te ontdekken en om in je kracht te gaan staan. “Want het zijn altijd de dingen die niet standaard zijn of een beetje raar, waarvoor je je schaamt.”

Schrijfoefening voor thuis

Sjoukje geeft onder meer schrijfopdrachten aan haar cliënten, die helpen je meer bewust te maken van onderdrukte gevoelens. Speciaal voor LINDA. deelt ze een van haar schaduwwerkoefeningen die je thuis kunt doen rond het thema schaamte.

1. Schrijf op een stuk papier eens alles op waar jij je voor schaamt. Wat vind je raar, stom of gek aan jezelf? In relatie tot anderen of over je verlangens. Schrijf telkens op: ‘Ik schaam mij voor…’ Of eventueel: ‘Ik vind het raar dat…’ Iedere keer een nieuwe zin.

2. Pak nu je telefoon en maak een video van jezelf terwijl je alles hardop voorleest. Kijk jezelf terug en deel de video met iemand die je vertrouwt. Als je jezelf niet wilt opnemen, kun je er ook voor kiezen om het hardop voor te lezen tegenover een partner of een goede vriend of vriendin.

3. Delen is helen. Als je je schaamte deelt, krijgt het minder grip op je.

Lees ookZelfdoding onder jongeren stijgt tijdens lockdown: 'Zorgwekkend en verdrietig'