Geldtype 'Slachtoffer' herken je aan zinnen als: ‘Dat heb ik weer! Iedereen is tegen mij’

24-10-2022 | Eef van Opdorp

Op het station in Utrecht staat een boekenkast. Daar vond ik een geinig boek uit 1981 over het Cinderella Complex. Kern: waarom vrouwen blijven hangen in afhankelijke situaties en dat het toch echt beter is om je eigen broek op te houden.

Al lezend werd ik verrast door mezelf. Hoe lekker zou het voelen en hoe opgelucht zou ik zijn als mijn vriendin in bed zou fluisteren: ‘Schat, als jij eens even rustig aan doet, stopt met werken en gedichten gaat schrijven. Ik zorg wel voor het geld.’ Ik droomde van geen verantwoordelijkheid, geen gezeik met deadlines, nooit meer vroeg opstaan, geen baan, geen moeten. Gelukkig kwam ik al snel weer bij zinnen.

Ik weet uit mijn coachpraktijk hoe dit sprookje eindigt: de een wordt afhankelijk van de ander. De ander verwacht dat er toch minimaal eten op tafel staat. De een voelt zich ontevreden en onbegrepen en zit gevangen in een werkelijkheid van ‘zinloosheid’. Juist in relaties is ongelijkwaardigheid een sluipmoordenaar. ‘Needyness’ is gewoon niet sexy.

Prinsesjes en prinsjes zie je veel bij het geldtype Slachtoffer. Ik heb het dan niet over echte slachtoffers van een misdaad of de toeslagenaffaire. Ik heb het over mensen die in de slachtofferrol kruipen, de zogenaamde ‘beroepsslachtoffers’. Je herkent ze aan zinnen als: pfffff zucht, dat heb ik weer! Iedereen is tegen mij. Weet je wat mijn ex mij heeft aangedaan? Die zal ervoor boeten. Ik heb ook altijd pech. Ik kom er niet meer uit en niemand wil me helpen. Het is hun schuld. Kortom: red mij, want ik ga het niet oplossen, dat mag jij doen.

Beroepsslachtoffers zeggen dat natuurlijk niet zo duidelijk hardop. Dat doen ze subtiel door te manipuleren. Slachtoffers zijn gevaarlijk. Niet voor zichzelf, maar wel voor de omgeving. Slachtoffers maken namelijk nieuwe slachtoffers. Ze laten een spoor van vernieling achter. Ze gebruiken vooral de geldtypen Held en Sint-bernard, ‘de redders in nood’. Met alle gevolgen van dien.

Slachtoffers zijn ijzersterk in het vinden van je zwakke plek. Ze gebruiken jouw reddingsknop om er zelf beter van te worden. En dat kost je geld. Dat blijkt uit drie korte voorbeelden uit mijn coachpraktijk, waar ik de mensen spreek die hun vingers hebben gebrand.

Man, 39 jaar, scoort hoog op Held

‘Wat heeft het lang geduurd voordat ik inzag dat ze haar problemen helemaal niet wilde oplossen. En dat er alleen maar problemen bij kwamen. We kregen onze dochter en ze stopte met werken. Zodra ik mijn ex vroeg om ook wat meer te werken, werd ze furieus. Ik was een asociale bruut, blind voor alles wat zij deed. Dat ik haar pushte om te werken, haar niks gunde. Dat ik niet begreep hoeveel zij al deed en dat ik een slechte vader was.

Het verhaal werd altijd zo verdraaid, dat ik me schuldig voelde. Ik ging meer werken. Zij ging vreemd. Nu betaal ik me scheel aan alimentatie, zij zit in ons oude huis en ik werk nog meer. Mijn achilleshiel is onze dochter. Ik ben een vleesgeworden pinapparaat en tuin er nog steeds in. Ik ben gevoelig voor tranen, die wil ik oplossen en ik kan niet tegen woede. Wat heb ik verkeerd gedaan en hoe houd ik dit vol?’

Vrouw, 51 jaar, scoort hoog op Held en Sint-bernard

‘Al tijdens mijn eerste date gaf mijn ex aan verslaafd te zijn geweest aan heroïne. Hij had een verschrikkelijke jeugd gehad. Ik niet, dus ik ging hem wel redden en laten zien hoe mooi het leven is. Dat is dus niet gelukt. Hij viel terug en verkocht stiekem de Gibson-gitaar van mijn broertje. Mijn auto was ‘ineens’ gestolen, maar bleek doorverkocht aan een boze drugsdealer en ik stond zonder het te weten op een zwarte lijst van verzekeraars. Mijn spaarrekening was leeg getrokken en deurwaarders belden aan. Hij zit nu in de gevangenis. Wat ik ervan heb geleerd? Ik had veel sneller moeten vertrouwen op mijn intuïtie. Deze leerschool heeft me € 10.000,- gekost en bijna mijn eigenwaarde.’

Vrouw, 63 jaar, scoort hoog op Struisvogel en Sint-bernard

‘Ik had mijn broer al heel lang niet meer gezien. Hij stond met tranen in zijn ogen voor de deur. Ik was heel erg geschrokken van zijn verhaal. Zijn vrouw heeft hem verlaten uit het niets. Al zijn vrienden hebben haar kant gekozen. Hij is door de stress ontslagen en heeft een hartaanval gehad. Hij zag er inderdaad grauw uit en zei dat-ie er misschien maar een einde aan moest maken. En het is wel mijn broer he. Dus toen heb ik een lening van € 16.000,- voor hem afgesloten. Zodat-ie op vakantie kon en een eigen bedrijf beginnen. Hij zou het meteen terugbetalen. Hij is vertrokken naar het buitenland en neemt niet op. En nu zit ik met de gebakken peren. Want ik kan mijn hypotheek bijna niet meer betalen’.

Dit soort verhalen zijn de reden dat ik het boek ‘Gek van geld’ heb geschreven en de gratis geldtypetest heb gemaakt. Omdat ik hoop dat jullie er met iets minder kleerscheuren vanaf komen. Laat het slachtoffer vooral zichzelf redden. EN twijfel je of je er zelf eentje aan je fiets hebt hangen? Denk dan aan wat mijn oma, een boerin uit Udenhout, altijd zei: ‘Luister niet naar wat iemand zegt, kijk naar wat iemand doet.’