Journalist Mirjam van Biemen is acht jaar oud als haar moeder een einde aan haar leven maakt in een psychiatrische inrichting. Haar leven staat op zijn kop, maar niemand spreekt over wat er gebeurd is. Als Mirjam volwassen is, gaat ze op onderzoek uit.
Ze schreef er het boek Mama wil weg over.
Trigger warning: dit artikel gaat over suïcide.
De vader van Mirjam is violist, moeder Rieneke is huisvrouw en draagt de zorg voor haar twee dochters. “Ze wilde ook een carrière. Als mijn vader in het zadel zat, zou zij aan de beurt zijn. Maar dat moment kwam niet”, vertelt Mirjam.
Dat houdt haar niet tegen om toch op zoek te gaan naar werk. “Ze vond een baan als bibliotheekmedewerkster. Mijn moeder werkte 32 uur, deed het huishouden, zorgde voor ons en had een slecht huwelijk. Mijn vader heeft lang verborgen gehouden dat hij een nieuwe vriendin had, heel knap en tien jaar jonger.”
Het is meer dan Rieneke aankan. Ze komt in een psychiatrische inrichting terecht. “Thuis vertelde mijn vader dat het niet goed ging met mijn moeder. Ze zat in een ‘gekkenhuis’. Nu weet ik dat ze waarschijnlijk een zware burn-out had. Ze is een half jaar opgenomen geweest, werd genezen verklaard en mocht naar huis. Maar een dag voordat ze thuis zou komen, stapte ze uit het leven.”
Mirjam logeert bij haar opa en oma als ze te horen krijgt dat haar moeder niet meer leeft. “Mijn vader zei: ‘Er is iets ergs gebeurd, mama is dood.’ Hij vertelde vrijwel meteen dat ze het zelf had gedaan. Ze had zich met een sjaal verstikt. Mijn vader was geschokt, mijn zusje in alle staten, ik schakelde mezelf uit. Ik wilde niet dat iemand last van mij zou hebben. Ik paste me aan, deed braaf mijn huiswerk, hield mijn kamer schoon en hielp goed mee. Ik was een lief, keurig, aangepast meisje.”
Spreken over haar moeder, en haar zelfgekozen dood, is taboe. “Het was alsof ze nooit bestaan had. Ik vond dat raar. Ik vertelde overal nogal bout dat mijn moeder zelfmoord had gepleegd. Mensen reageerden geschrokken. Dat was voor mij een bevestiging: zie je wel, het is heel erg wat er gebeurd is. Toen ik ouder werd, ging ik vragen stellen. Ik kreeg de meest vreselijke dingen te horen, met name van mijn vader. Mijn moeder zou manisch depressief zijn, een godsdienstwaanzinnige, schizofreen. Zelfs het woord ‘nymfomane’ is weleens gevallen.”
Maar verder dan dat komt ze niet. “Ik kwam er maar niet achter wat er precies was gebeurd. Werd altijd met een kluitje het riet in gestuurd. ‘Laat het verleden los’, werd er gezegd. Maar hoe kon ik iets loslaten waarvan ik de context en inhoud niet snapte?”
Tekst gaat verder onder de foto.
Aantal zelfdodingen onder vrouwen stijgt: 'Negatieve gevoelens en zelfbeschadigend gedrag verbinden'
Als Mirjam twintig is, krijgt ze van de tweelingzus van haar moeder twee dagboeken die haar moeder geschreven heeft. “Ik durfde ze niet te lezen, heb ze eindeloos meeverhuisd. Pas tien jaar later – toen ik zwanger was – ben ik erin gedoken. Dat was heftig. De verhalen waren helder. Ze schreef volledige ruzies uit. Ze deed verslag van alle ellende, van het huiselijk geweld. Het was confronterend om haar stem na al die jaren opeens te horen.”
Na die twee dagboeken volgen nog twee koffers, gevuld met dagboeken, brieven en kleding. “Ik ben alles uit gaan schrijven. Als je leest, lees je ook over dingen heen. Zo kon ik de inhoud verinnerlijken. Ik kon het alleen in stukjes tot me nemen. Moest daarna vaak erg huilen.”
Ze schrijft de teksten uit en interviewt meer dan vijftig mensen: buren, kennissen, familieleden, collega’s en medewerkers van de psychiatrische inrichting waar ze verbleef. “Ik schrok van het gedrag van mijn vader. Mijn ouders slachtten elkaar af en niemand greep in. Mijn moeder schreef dat mijn zusje en ik alleen normaal functioneerden als er ruzie was. We waren rijp voor Veilig Thuis, maar dat bestond toen nog niet.”
Haar zoektocht had naar eigen zeggen “iets obsessiefs”, maar heeft er wel voor gezorgd dat ze haar moeder inmiddels goed kent. “Ik kon niet stoppen met graven, maar op een gegeven moment kwamen steeds dezelfde verhalen terug. Het was tijd om het boek te gaan schrijven. Het was alsof ik het verhaal uitkotste, het was zó persoonlijk. Een helende ervaring. Ik ben blij en trots op het resultaat. Er is een last van mijn schouders gevallen.”
Wat ze nog niet wist toen ze aan haar onderzoek begon, was dat ze deed wat haar moeder zo graag had gewild. “Ze wilde journalist worden. Ze schreef en stuurde artikelen in, maar ze kreeg het niet voor elkaar. Ik had daar geen idee van toen ik journalistiek ging studeren. Zo zijn er meer paralellen: ook ik ben met een muzikant getrouwd en ook ik heb twee kinderen gekregen.”
Hoe ze denkt dat haar moeder het had gevonden als ze wist dat Mirjam dit boek had geschreven? “Ik denk heel mooi. Dit boek is zowel een eerbetoon als eerherstel. Ik zie het als een samenwerking.”
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Voel je je onveilig in je eigen huis of heb je het gevoel dat iemand in je omgeving in een onveilige situatie verkeert? Je kunt Veilig Thuis 24/7 bellen op 0800 2000 voor advies of om een melding te maken. Ook kun je hen anoniem chatten. Heb je te maken met direct gevaar, bel dan 112.
Mama wil weg is nu te koop.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Rouwdeskundige Daan Westerink kreeg kanker: 'Heb mijn hele rouwbibliotheek de deur uit gedaan'
