Mijn moeder gaf me nadrukkelijk mee: niet te bloot gekleed zijn. Niet met vreemden meegaan. Pas op voor de mannen die iets van je willen. In mijn tienertijd werd ik er woedend om: ‘Als ik een jongen was, wat had je me dan geleerd?’
Al fiets je met een jongen mee naar huis. Al heb je onderweg tien keer ’ja’ gezegd. Al heb je op de bank elkaar uren zitten aflebberen. Al sta je poedelnaakt tegenover elkaar. Dan nog kun je op dat moment, of elk volgend moment, op de zaken terugkomen.
Het grensoverschrijdend gedrag bij The Voice heeft veel ophef veroorzaakt. Ik wil het breder trekken: niet alleen in situaties met machtsverhouding, maar te allen tijde, in alle situaties, heb je het recht je te bedenken en ’nee’ te zeggen. Je mag je ineens overrompeld voelen, je bedenken, een time-out nodig hebben. Het hoort er allemaal bij. De vraag is hoe we daar vervolgens mee omgaan.
De verhalen van vrouwen in mijn directe omgeving buitelen over elkaar heen, van het eerst ’ja’-zeggen en zich vervolgens bedenken. De druk voelen om het toch maar door te zetten, omdat je nou eenmaal mee bent gegaan of iemand hebt toegelaten in je huis. Ik ken geen vrouw, incluis mezelf, die niet in een benarde situatie terecht is gekomen waarin sprake was van grensoverschrijdend gedrag. Waarna ze achterbleef met schaamte of schuld.
Dit alles geldt natuurlijk niet alleen voor meisjes, maar voor iedereen die zich in een situatie ondergeschikt of kwetsbaar voelt. Zeker voor jongeren, die zichzelf nog niet goed genoeg kennen, kunnen de dingen soms te snel gaan. Nog voor je kunt voelen waar je eigen grenzen liggen, of je simpelweg nog niet beseft wat de impact is van een eerdere ’ja’.
,,Wat is dit voor borderline-gedrag, het ene moment wil je wel, en nu niet meer.” ,,Je bent zelf meegegaan.” ,,Jij was begonnen.” Een selectie van reacties.
We leren meisjes voorzichtig te zijn, grenzen te bewaken, geen slet te zijn, maar wat leren we de jongens?
Stop met de bal enkel bij de meisjes te leggen, dat zij aan de bel zouden moeten trekken als het eenmaal mis is gegaan. Begin eens bij de (her)opvoeding van de jongens. Wanneer leren we de jongens dat de ander actief ’ja’ moet zeggen, steeds weer opnieuw, bij elke volgende, intieme stap die er wordt gezet? Een eerder ’ja’ op de avond is geen vrijbrief voor de rest van het verloop. En een gebrek aan een ’nee’, betekent vooralsnog geen ’ja’.
Opgroeien doen we samen. Het is niet enkel de taak van de meisjes om gewapend de wereld in te stappen. En degenen die onderweg groot zijn geworden, zo groot dat ze kaarten hebben uit te delen, hebben nou eenmaal een extra verantwoordelijkheid: te allen tijde een escapekaart in de binnenzak houden om de ander aan te bieden. Die krijg je namelijk gratis bij je takenpakket als machtige.
Nhung Dam: 'Gratis geluk op de somberste dag van het jaar, het bestaat'
