Compenseren

Na een rondje hardlopen mag je jezelf wel belonen met een extra snack. En na een drukke dag op het werk, heb je dat glas wijn ook dik verdiend. Toch? Compenseren, we doen het allemaal. “Er is zelfs een wetenschappelijke term voor dit gedrag: moral self licensing, of in het Nederlands de morele vrijbrief. Jezelf toestaan een goede inspanning te ‘compenseren’ met iets dat niet zo goed is. Omdat het nu eenmaal lekker is.”

Rebound-effect

Hetzelfde doen we met duurzaam gedrag. Nadat we een jaar geen vlees hebben gegeten, mogen we best op vliegvakantie naar Bali. Maar ja, dan ben je die milieuwinst meteen kwijt. “Juist hier schuilt een probleem. Waar compensatiegedrag bij sporten of afvallen hooguit effect heeft op het persoonlijk welbevinden, is het effect vervelender als het gaat om milieu- of klimaatbescherming”, zegt Prast. “De psychologie van de morele vrijbrief, het rebound-effect of het halo-effect maakt het lastig de samenleving duurzamer te maken.”

Campagnes

Campagnes voor groen gedrag hebben zo dus niet veel zin. “We ‘compenseren’ mogelijk goed milieugedrag met gedrag dat besparingen deels tenietdoet. Als campagnes al effect hebben, ebt dat snel weg. Daarnaast vinden we ook nog eens dat vooral de buurman minder auto moet rijden. Hoe gaat de irrationele mens – u en ik – de klimaatdoelen van Parijs ooit halen?”

Op de bon

Hoe lossen we dat op? Doe het klimaat op de bon. Want sinds Parijs weten we precies hoeveel CO2 iedere burger elk jaar mag uitstoten. Geef iedereen daarom een jaarlijks kooldioxidebudget. “Dan mag je zelf weten of je het uitgeeft aan die vakantie op Bali, of aan biefstuk.” Hoogleraar duurzaam ondernemen Jan Jonker vindt het een goed idee, “Maar voer het maar eens uit. Komt er een CO2-politie die gaat kijken of ik al over mijn budget ben? Moet ik mijn kleindochter opzadelen met een CO2-paspoort? Hoe zit het met het buitenland? Een sympathiek maar onuitvoerbaar idee.”

Lees het hele artikel via Blendle (€).

Waarom we naar betaalde stukken linken? Blendle leest écht alle Nederlandse kranten en tijdschriften, en speurt voor ons naar de mooiste en spraakmakende artikelen. Dit is een korte, gratis samenvatting, zodat jij het belangrijkste nieuws meepakt. Als je geïnteresseerd bent in het volledige verhaal, klik dan door. Dat kost een paar dubbeltjes, maar je krijgt gegarandeerd een prachtig stuk (en je steunt de journalistiek).

Hoe denkt een achtjarige eigenlijk over duurzaamheid? Ruben van der Meer vraagt het aan Maria.