Thuis ‘even’ meten hoe het zit met het stresshormoon, de ijzervoorraad of de gezondheid van de lever. Medische zelftesten liggen in grote aantallen in de schappen van drogisterijen, maar of het écht werkt? Artsen leggen uit.
Eén ding is zeker: de zelftesten, variërend van tien tot honderden euro’s, zijn niet zo zwart-wit als het lijkt.
Hoe groot de markt rondom medische zelftesten is is nog onduidelijk, maar dat ze zorgen opwekken staat vast. “De testen hoeven niet aan heel hoge eisen te voldoen”, aldus hoogleraar Cals aan het AD. “Een verplicht keurmerk zegt niets over de betrouwbaarheid. Zelfs labresultaten bieden geen garantie.” Tóch vult de wachtkamer bij de huisarts zich met patiënten met een negatieve zelftest, die een verwijzing naar het ziekenhuis willen.
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving waarschuwt consumenten voor onnodige zorgen of onterechte geruststellingen. “Dit is de meest schrijnende zelftest die ik ben tegengekomen”, aldus Merel van Wijnen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde. “Dit kun je niet aanbieden aan mensen die er geen verstand van hebben. Met klachten moet je gewoon naar een dokter.”
De zelftesten lopen behoorlijk uiteen. Van een darmtest tot een speekseltest om het stresshormoon cortisol te meten. “Een negatief resultaat van een darmtest betekent niet meteen dat je darmkanker hebt. En als er wél bloed wordt gevonden, is dat ook niet per se darmkanker”, zegt Patrick Bossuyt, hoogleraar Klinische Epidemiologie.
Het meten van cortisol is ook minder eenvoudig dan dat het lijkt. “De waarde van de cortisoltest zegt niets”, legt klinisch chemicus Van Wijnen uit. “Sommige mensen hebben een hoog cortisol zonder dat ze stress hebben. En anderen hebben enorme stress, maar een veel minder hoge waarde.” Van Wijnen haalt ook de voedselintolerantietest aan. “Hiermee test je een waarde die aangeeft wat je net hebt gegeten, niet waar je een intolerantie voor hebt.”
Helemaal slecht zijn de medische zelftesten niet, mits er strengere controles komen op de prestaties ervan. “Een goede test voor een blaasontsteking zou bijvoorbeeld een uitkomst zijn”, aldus Cals.
De experts waarschuwen nu vooral voor de gevaren van de medische zelftestsen. “De zorg is een markt, en mensen zijn bereid hier geld aan uit te geven. Ik ben niet tegen zelfdokteren, maar vraag jezelf altijd even waarom je zo’n test wilt doen”, aldus huisarts en hoogleraar Huisartsgeneeskunde Marco Blanker.
Huisarts Stefan en dochter Elin willen Nederland gezond maken met 'Dokter Peer': 'We stevenen af op Amerikaanse toestanden'
