Zeggenschap in Nederland

Met de Nederlandse gezondheidszorg en vrije keuze lijkt het ondenkbaar dat vrouwen in ons land geen volledig zeggenschap hebben over hun eigen lichaam. Volgens UN Women-directeur Marije Cornelissen is dat echter ver van de waarheid. “Er is ook hier nog een hele wereld te winnen voordat het zo ver is. Dat zit ‘m deels in wettelijke wijzigingen, maar ook in cultuur,” vertelt ze tijdens een telefonisch interview.

“Denk op wettelijk vlak aan de verplichte bedenktijd bij abortus die men nu wil afschaffen. Alsof vrouwen (en iedereen die zich niet als vrouw identificeert, maar wel een baarmoeder heeft. red.) er nog niet over hebben nagedacht voor ze een afspraak maken. Gelukkig is er nu een initiatief om dat af te schaffen. Maar ook het feit dat de pil slechts tot 18 jaar vergoed wordt door de verzekeraar. Hier moeten we ons nogmaals over buigen. Op het moment dat 18-plussers daar ook recht op hebben, zal dit het aantal ongewenste zwangerschappen terugdringen.”

Cornelissen stelt dat verantwoordelijkheid niet alleen bij vrouwen ligt, maar ook zeker bij mannen. “Het dragen van een condoom is non-invasief, terwijl het slikken van de pil of het plaatsen van een spiraal bij vrouwen dat wél is. Ook is sterilisatie van mannen relatief makkelijk, toch zijn het grotendeels vrouwen die deze behandeling ondergaan.”

Abortus

Hoewel in de rest van de wereld het nog vaak voorkomt dat vrouwen op onveilige manier een abortus moeten laten plegen door wetgeving en cultuur, is dat in Nederland medisch goed geregeld. “Hier kun je goed terecht voor een veilige abortus. Maar je merkt wel dat de antibeweging steeds sterker wordt. Er staan steeds vaker mensen te posten bij abortusklinieken om vrouwen op andere gedachten te brengen. Zij worden hier ook weleens heel agressief benaderd, waardoor vrouwen zich onveilig voelen. Medisch is het dan veilig, maar mentaal niet.”

Seksuele voorlichting

Volgens Cornelissen is zeggenschap ook verbonden aan seksuele voorlichting. “Uit onderzoek is gebleken dat seksuele voorlichting redelijk eenzijdig is, waarbij de verantwoordelijkheid wordt gelegd bij vrouwen. Want zij moeten zich beschermen tegen zwangerschap en moeten leren grenzen aan te geven. Terwijl we de aandacht evenveel moeten richten op jongens en mannen, zodat zij een condoom bij zich hebben én deze omdoen.  En consent is ook een belangrijke. Het moet een plezierige ervaring zijn voor beide partijen. Dat is een grote verantwoordelijkheid voor mannen die ze niet altijd meekrijgen op jonge leeftijd.”

Er rust nog een groot taboe op verschillende onderwerpen die met seksuele voorlichting te maken hebben. “Vergeet hierbij niet slutshaming: Brits onderzoek wijst uit dat een groot deel van de vrouwen geen condoom bij zich durft te dragen uit angst uitgemaakt te worden voor slet. Ik kan me niet anders voorstellen dan dat dit in Nederland ook het geval is. Er heerst een dubbel moraal dat meisjes niet kunnen besluiten sex te hebben. Want doen ze dat te vaak en te veel dan krijgen ze een negatief label opgeplakt, terwijl mannen extra stoer overkomen.”

Lees ook
‘Consent vragen ongemakkelijk? Nee, aantrekkelijk juist: dít moet je erover weten’

Objectiveringen en preventie

Preventie moet ervoor zorgen dat dit soort onderwerpen in de toekomst dagelijks besproken worden. “Jonge mannen moeten bij gesprekken betrokken worden,” gaat Cornelissen verder. “Zoals Jens van Tricht, oprichter van Emancipator, zegt: ‘Het gros van de daders zijn mannen, maar het gros van de mannen zijn geen daders.'” Het bespreekbaar maken van intimiderend gedrag onderling helpt bij het voorkomen van een kleedkamer-sfeer waarbij vrouwen geobjectiveerd worden. “Mannen moeten elkaar erop aanspreken en die cultuur veranderen. Dat zou veel uitmaken voor de veiligheid van meisjes en vrouwen.” Niet alleen in privésfeer, maar ook wat betreft straatintimidatie.

Het is ook te merken bij jongeren die het uitgaansleven in gaan. “Jongens worden niet gewaarschuwd door ouders, maar meisjes krijgen allerlei regels opgelegd. Zij moeten zich anders kleden, niet dat steegje inlopen, op weerbaarheidscursus en verkrachtingsfluitjes bij zich dragen.”

Online shaming

“Het is lastig iets te doen tegen online intimidatie,” zegt Cornelissen. “Het heeft te maken met zeggenschap over welke beelden van jou en jouw lichaam op het internet te vinden zijn. Meisjes worden nu gewaarschuwd tegen sexting, terwijl dat inmiddels onderdeel is geworden van seksueel contact tussen jongeren. Maar nu moeten meisjes erop letten dat zij geen pikante foto’s sturen naar geliefden. Hierdoor wordt wederom de oplossing op het bordje van meisjes gelegd in plaats van dat jongens en mannen worden aangesproken op het feit dat het verspreiden van naaktfoto’s (zonder toestemming) een grens passeert én illegaal is.

UN Women Nederland voert ook actie voor politieke zeggenschap van vrouwen, en vindt het hoog tijd voor 50% vrouwen in de Nederlandse regering. Vind jij dat ook? Onderteken dan hier de petitie!