De Grote Beer, Melkweg en Noordster schitteren allemaal in de hemel, maar hoe en waar kun je die vinden tijdens een avondje sterrenkijken? Het is World Space Week en het perfecte moment ervoor, dus zocht LINDA.meiden het uit.
“De tijd waarop je het doet is niet belangrijk, maar de plek waar je bent wel”, vertelt astronoom Veronica Allen.
Na de zonsondergang zijn de sterren natuurlijk het best te zien. Zeker als de straatlampen uit staan en je op een open locatie bent waar weinig gebouwen staan. Vaak vind je dan als eerste de Grote Beer. “Die zie je bijna altijd, omdat wij noord zitten. Het sterrenbeeld lijkt op een vierkant met een staart eraan, die je links ziet. Hij is groot en valt op in de hemel.”
De Cassiopeia is ook het hele jaar te zien en heeft de vorm van de letter W. “Als je die en de Grote Beer ziet, kun je de Noordster, ook wel Poolster genoemd, zien. Die zit namelijk tussen de twee sterrenbeelden in. Dit is een hulpmiddel om te zien waar het noorden is. Hij beweegt niet en zit altijd op dezelfde plek.”
Sterren als de Grote Beer en Poolster zijn het hele jaar door te zien, maar andere zie je alleen in bepaalde tijden. Dat komt omdat de aarde ronddraait. “In de herfst en winter is bijvoorbeeld Orion, de Jager, makkelijk te vinden. Die herken je door drie sterren op een rij die de gordel vormen, met twee armen en benen. De ‘rechterschouder’ is de Betelgeuze, een hele bijzondere ster. Wetenschappers denken dat die bijna dood is en gaat exploderen.”
In sommige periodes van het jaar zijn er veel vallende sterren. Vaak wordt gedacht dat dit ook echte sterren zijn, maar dat is helemaal niet zo. “Het zijn stukjes van een komeet die in de atmosfeer van de aarde komen. Daar verbranden ze en dat geeft licht.”
Op een donkere, maanloze nacht is het Melkwegstelsel ook te zien, maar daar moet je wel wat beter voor kijken. “Het stelsel is niet zo fel, maar het zijn wel miljoenen sterren bij elkaar. Het lijkt op meerdere wolken in een lijn die licht geven.”
In deze periode kun je nog iets anders bijzonders zien tijdens het sterrenkijken. “De planeet Jupiter is dicht bij de aarde en goed te zien. Hij lijkt op een ster en is nu de meest heldere ster in de lucht. Je ziet ‘m in het oosten en zuiden. Deze is vaak rondom de zomerperiode te zien.”
Neem je een avondje echt de tijd om de sterren te zien? Dan kan het wel eens zo zijn dat je ook de verschillende kleuren ziet. “Sommige sterren zijn wit, blauw, rood of geel. De kleur staat voor hun temperatuur: blauw is heel warm en rood betekent dat hij kouder is dan de zon. De blauwe exploderen in een supernova en worden weer een nieuwe ster. Leven en dood van een ster gaan rond.”
“Dode sterren, ook wel bekend als dwergsterren, kunnen nog miljarden jaren licht geven, omdat ze nog wat van binnen hebben”, legt Allen uit. “Als je soep kookt blijft het ook nog lang heet, omdat het even duurt voordat deze warmte-energie is verdwenen. Licht en warmte zijn niet hetzelfde, maar hebben wel een soortgelijk proces.”
Een hoop sterren zijn moeilijk of niet te zien met het blote oog. In sommige bibliotheken in Nederland hebben ze leen-telescopen. “Zo kan iedereen de mooie dingen zien”, tipt Allen. Ook raadt ze aan om een speciale app voor sterrenkijken te downloaden, zodat je precies weet wat je ziet.
Vallende sterren kijken: Aarde beweegt komende week door meteorenzwerm
