Lisa (18) heeft cerebrale parese: een aandoening waardoor ze anders beweegt. Hierdoor hebben mensen snel vooroordelen over haar. Niet alleen over haar lichamelijke beperking, maar ook over haar IQ.
Toch heeft Lisa zelf grote plannen voor de toekomst. “De weg is misschien net anders, maar ik bepaal zelf de bestemming.”
Lisa heeft in de buik van haar moeder een hersenbloeding gehad. “Daardoor is de linkerkant van mijn hersenen beschadigd. Ik ben sneller vermoeid en prikkels komen harder binnen. Ook de besturing van mijn lichaam werkt door de beschadiging anders. Ik moet langer nadenken om de rechterkant van mijn lijf te bewegen en mijn spierkracht rechts is een stuk minder. Bepaalde bewegingen, zoals mijn rechterhiel optillen, kan ik niet doen. Andere bewegingen, zoals een high five geven, duren langer.”
Wat anderen van haar beperking zien? “Ik kan mijn knie niet buigen, dus zwiep met mijn been als ik loop. Ook hangt mijn arm slap langs mijn lijf, met mijn pols naar beneden gebogen. Ik val dus vaak wel op bij anderen. Al helemaal als ik fiets, omdat ik een aangepaste driewieler heb.”
“Als kind had ik nooit zoveel last van mijn beperking. Alleen als anderen gingen buitenspelen, dan zat ik vaak in het revalidatiecentrum of bij het ziekenhuis. Pas op de middelbare school begon ik me aan mijn eigen beperking te ergeren.
Tieners zijn een stuk minder begripvol dan jonge kinderen. Doordat ik vaak thuis bleef vanwege mijn vermoeidheid, dachten mensen dat ik niet met hen wilde omgaan. Ik werd steeds vaker buitengesloten, omdat mensen voor me invulden dat ik toch niet meekon. Zelfs de vriendinnen die ik goed kende, vroegen me niet mee voor een examenreis. Dat was voor mij heel kwetsend. Zij vonden het te veel moeite om rekening met me te houden.”
“Mensen onderschatten me niet alleen fysiek, maar denken ook dat ik dom ben. Op school twijfelden docenten of ik niet naar het speciaal onderwijs moest, terwijl mijn cijfers goed waren. En als ik op straat word aangesproken door een nieuwsgierig kind, grijpen ouders meteen in. ‘Zij is niet helemaal goed’, leggen ze hun kinderen dan uit – terwijl ik het juist fijn vind als mensen aan me vragen wat mijn verhaal is, in plaats van dat ze alleen maar staren en oordelen.
Op de fiets schreeuwen tieners vaak ‘downie’ of ‘gehandicapte’ naar me. Zij hebben het idee dat ik toch niet snap wat ze zeggen, maar ik heb echt wel door dat ik word afgesnauwd. Ik voel me dan heel kwetsbaar. Al helemaal, omdat ik op de fiets geen kans heb om te reageren. Al weet ik überhaupt niet of ik dat zou willen – ik val al genoeg op.”
Myrthe: 'Mijn hart bonkt in mijn keel en ik hoop op één simpel zinnetje: dat de tumor stabiel is'
Op dit moment heeft Lisa een tussenjaar. “Ik werk in een supermarkt, wat heel fijn is, maar ik had het ook heel leuk gevonden om een kans te krijgen in de horeca. Helaas geven ze je daar niet snel het voordeel van de twijfel. In principe kan ik alles, maar ze kiezen toch liever iemand die het dienblad tijdens het serveren vasthoudt, in plaats van iemand die ‘m op tafel zet.”
“Met solliciteren reageerden mensen vaak verbaasd. Dan zeiden ze: ‘Oh, je bent slimmer of socialer dan we hadden verwacht’, alsof dat een compliment is. Ook vinden ze het indrukwekkend dat ik de havo heb gedaan. Mensen denken automatisch dat mijn IQ lager ligt, omdat ik anders beweeg. Die vooroordelen van anderen beperken me meer dan mijn lichamelijke beperking zelf.”
Lisa is door deze oordelen juist gemotiveerd om alles uit haar leven te halen. “Ik heb grote dromen. Volgend jaar ga ik pedagogiek studeren in Amsterdam. Dan wil ik ook op mezelf wonen. Dat is heel spannend, maar ik wil mezelf in het diepe gooien. Ik hoop dat ik minder opval in de grote mensenmassa van de stad en dat ik mensen ontmoet met wie ik een klik heb.”
“Het lijkt me heerlijk om met kinderen te werken. Ze staan nog open om alles te leren en zijn niet bevooroordeeld. Daarnaast wil een voorbeeld zijn voor andere kinderen met een beperking. Door hen te helpen na mijn studie, maar ook door mijn verhaal op te schrijven. Al twijfelen anderen weleens of schrijven wel een verstandige carrière is. Het is een onzekere branche én ik ben beperkt. Maar ze vergeten dan dat het niet onzekerder is, doordat ik een beperking heb.”
“Ik zou anderen graag willen meegeven dat ze niet te snel moeten oordelen. Ook al is het goed bedoeld, staren is echt niet fijn. Vraag dan gewoon naar iemands verhaal. Vaak kom je dan veel meer te weten dan dat je zelf uit onwetendheid een oordeel velt.
Het zou fijn zijn als mensen me iets meer als Lisa gaan zien in plaats van als het meisje met de beperking. Niemand met een beperking is alleen maar de beperking – er zitten mensen achter. Dus wees nieuwsgierig en sta open voor een ander.”
Latifah is tienermoeder: 'Ik schaamde me voor m'n buik, terwijl ik trots had willen zijn'
