Een (bijna) stressvrije zwangerschap: door velen gedroomd, door weinigen ook echt bereikt. Maar te veel stress kan impact hebben op je eigen gezondheid én op de groei en ontwikkeling van je baby. Een mindfulnesscursus kan helpen, zeggen experts nu.
Maar hoe ziet dat eruit?
Verschillende onderzoeken laten zien dat stress tijdens je zwangerschap kan leiden tot een verminderde ontwikkeling van je kindje, zowel lichamelijk als cognitief. Ook is er meer risico op complicaties tijdens de bevalling en op een postnatale depressie en/of trauma. Stress kan natuurlijk door een heleboel dingen komen – zoals alwéér iemand die vraagt ‘of het wel gepland was’ –, maar een belangrijke oorzaak is angst voor de bevalling.
Mindfulnesstrainer Irena Veringa deed aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar de effecten van Mindfulness Based Childbirth & Parenting (MBCP) op het verloop van een bevalling. Daarvóór was ze 25 jaar lang verloskundige. Ze legt uit: “Wij mensen zijn voor drie dingen bang: voor het onbekende, voor pijn en voor de dood. Bij een bevalling komt dat vaak snel naar boven. Zwangeren weten bijvoorbeeld niet wat ze kunnen verwachten en er komt pijn bij kijken. Ongeveer een derde van de zwangere vrouwen ervaart sterke bevallingsangst.”
De gezondheid van je kind begint al vóór de zwangerschap: dit is wat je als ouder in spe kunt doen
Angst voor de bevalling is voor niemand fijn: niet voor de vrouw, de partner en het kind. Voor haar proefschrift onderzocht Veringa daarom de invloed van mindfulness. “Dat is een breed begrip, maar wij hebben specifiek de MBCP onderzocht. Dat is een training van negen weken, met elke week één avond groepstraining en elke dag mediteren, waarin je open bewustzijn wordt getraind. Toename van open bewustzijn werkt beter dan afname van de angst voor de bevalling, weten we.”
Open bewustzijn houdt onder meer in dat je je aandacht niet alleen fixeert op een bepaalde dreiging, maar op het hele plaatje. “Met open bewustzijn kun je bijvoorbeeld veel beter relativeren. Het doel is dat een zwangere vrouw de angstige gedachten wel kan opmerken, maar zich er niet in verliest en daardoor ook niet op de denkbeeldige dreiging reageert. Die vaardigheid krijg je aangeleerd tijdens deze mindfulnesstraining in je zwangerschap en geeft je tools om met de uitdagingen tijdens je bevalling om te gaan, zoals het onbekende begin en verloop van de baring, het opvangen van weeën en de veiligheid van jezelf en de baby.”
Uit Veringa’s onderzoek werd duidelijk dat mindfulnesstraining bij vrouwen met een sterke bevallingsangst zorgt voor minder angst en doemdenken. Het verlaagt bovendien de vraag naar een niet-noodzakelijke keizersnede en die naar pijnstilling. Ook partners die bang zijn voor de bevalling hebben er baat bij, vertelt Veringa. “En het is goed voor het fysieke én mentale welzijn van het kind.” De training wordt voorlopig slechts vergoed door één zorgverzekeraar (Zilveren Kruis).
Maar MBCP is niet de enige vorm van mindfulness tijdens de zwangerschap die je kunt beoefenen. Onderzoeker Lianne Hulsbosch van Tilburg University onderzocht de effecten van een online mindfulnesscursus tijdens de zwangerschap. Die was erop gericht om vrouwen mentaal weerbaarder te maken, onder meer door zelfcompassie te vergroten en piekeren te verminderen.
De vrouwen die aan het onderzoek meededen, ervaarden tijdens de zwangerschap minder stress en somberheid. Ook keken ze achteraf positiever terug op de bevalling en gaven ze vaker (en langer) borstvoeding, merkte Hulsbosch.
Apps zoals die van zorgverzekeringen bieden ook vaak mindfulnessoefeningen aan. “Maar we moeten dat niet als quick fix voor stress tijdens je zwangerschap gaan zien”, vindt Veringa. “En als je nog nooit gemediteerd hebt, kan het best risicovol zijn om daar zonder begeleiding mee te beginnen, zeker als er sprake is van angst of depressie. We hebben niet voor niets een interventie van negen weken onderzocht. Om je mindset te veranderen, moet je er echt veel tijd in steken. Maar daar heb je dan ook veel baat bij, ook voor het ouderschap in het algemeen én de rest van het leven.”
Dit artikel verscheen eerder op LINDA. op 18 december 2022.
'Tijdens je zwangerschap struikel je over cursussen, maar waar is het vangnet ná de bevalling?'
