De een binget alsof er geen morgen is, de ander haalt plezier uit voorpret en kiest voor series die wekelijks te zien zijn. Wat doet dit kijkgedrag – bewust en onbewust – met ons?
LINDA.nl vraagt het mediapsycholoog Mischa Coster.
Kijkgedrag
Een nieuw seizoen van je favoriete serie in één keer wegkijken: heerlijk, na een jaar wachten. Het is er, dus waarom zou je langer wachten met kijken dan nodig is? Dit is allerminst een unieke ervaring, legt Coster uit. We hebben hier te maken met de zogenoemde instant gratification bias: mensen hebben de onbewuste neiging om altijd op zoek te zijn naar kortetermijnbeloningen. We staan erop ingesteld.
“Sterker nog: als je iemand laat kiezen tussen een grote langetermijnbeloning en een kleinere op de korte termijn, kiezen de meeste mensen voor het laatste”, vertelt Coster. We willen het nú. Dat is ook waarom bingewatchen zo lekker is: elke keer dat jij direct een nieuwe aflevering start, krijg je een shot dopamine (de neurotransmitter die in je hersenen gelinkt is aan ‘beloning’). Je motivatie om te blijven kijken ligt daardoor hoger, omdat je wéét dat de volgende aflevering ook weer binnen handbereik is.
Wachten, net zo lekker
Maar dopamine is dus ook een belangrijke factor als je juist een week moet wachten. “Hier heb je te maken met dopamine-loops”, legt Coster uit. “Op het moment dat je een beloning krijgt (het kijken van de aflevering), zie je dat meteen de anticipatie naar de volgende beloning al begint. Je houdt dat verlangen hier veel langer – een hele week – in stand.”
Die dopamine-boost is ook net wat sterker dan de beloning die je krijgt van het kijken. Daardoor blijf je wekelijks bewust tijd vrij maken voor de serie en vind je dat nog leuk ook: voorpret. “Dat komt natuurlijk ook omdat series hun best doen om je geen volledige beloning te geven: denk aan cliffhangers. Zij zetten in op datzelfde proces”, aldus Coster.
Omdat je elke week bewust tijd vrijmaakt voor een aflevering, investeer je er voor je gevoel ook nog eens meer tijd en moeite in dan bij een avond bingen. Coster: “Gedachten als ‘Nu nog stoppen zou zonde zijn’ versterken die dopamine-loop. En dat terwijl je eigenlijk jezelf voor de gek houdt: netto ben je natuurlijk even lang bezig met kijken.”
Autonomie
Dat de meeste platforms een wekelijks releaseschema aanhouden, komt voort uit het lineaire stelsel van vroeger. Maar is dat wel de ideale wachttijd? “Volgens mij is er nog nooit onderzoek naar gedaan, maar dat lijkt me machtig interessant”, zegt Coster. “Misschien bind je kijkers wel veel beter aan je serie als je elke drie of vier dagen een aflevering online zet. Ik zou het tof vinden als streamingdiensten daar meer mee zouden experimenteren.”
Hoe dan ook is keuzevrijheid tegenwoordig het belangrijkst, of je nou binget of niet. “We hebben allemaal de behoefte aan autonomie: zelf bepalen wat we doen en wanneer we dat doen. Dat geldt ook voor ons kijkgedrag.” De ene keer binge je dus gulzig, de andere keer zul je genoegen halen uit voorpret en wachten op het volgende hoofdstuk. En da’s allemaal prima: zolang we maar het idee hebben dat we zélf kunnen kiezen.
Waarom we blijven kijken naar de meest gruwelijke true crime series
