Cringe

Is het nog cool om cringe te zeggen? Redacteur Misha vraagt zich af of ze niet als een boomer overkomt door deze term te gebruiken. Straks vinden lezers daar wat van. Dat is precies waar we het even over moeten hebben: de angst om cringe te zijn. Angstpsycholoog Fien Galama legt uit wat het precies inhoudt. “Het gevoel van schaamte dat je ervaart als je het idee hebt dat je afwijkt van het ‘normale’. Dus als anderen jou bestempelen als ongemakkelijk, raar of vreemd.”

Die angst heeft een oeroude oorsprong, deelt Galama. “In de oertijd was het noodzakelijk voor overleving om bij een groep te horen. Dus het zit er nog steeds in dat we deze behoefte voelen. Wijk je af van de groep dan kan dat gepaard gaan met sociale angst en schaamte. Iets doen wat als cringe wordt bestempeld is gekoppeld aan de angst om negatief beoordeeld te worden door anderen.” Let op: het is geen angststoornis, maar wel een aspect daarvan.

Onder een vergrootglas

Hoewel de angst om negatief door anderen beoordeeld te worden vaak genoeg voorkomt in real life, speelt het ook veel online. “Met social media liggen gebruikers onder een vergrootglas. Millennials maakten rond de puberteit kennis met het internet, Gen Z is geboren in een tijd waarin iedereen online is. Zij hebben de notie dat alles wat je zegt en doet online kan komen te staan. Social media maakt alles zichtbaar en deelbaar, waardoor ze chronisch blootgesteld zijn aan de mening van anderen. Het gevolg? Ze zijn zichzelf aan het hypermonitoren, om maar niet buiten de boot te vallen.”

Dit wordt beaamd door een PEW-onderzoek (2025): 31 procent van de jongeren voelt druk om populaire content te posten, en 31 procent voelt zich buitengesloten – meer meiden dan jongens. Maar er is ook een positieve kant: 63 procent ervaart social media als een plek van creatieve zelfexpressie, waar ze zich het meest gezien en gesteund voelen.

En dat zie je terug in de content die Gen Z maakt. “Ze schrijven gedichten, maken eigen kleding, delen dansjes of kunst. Er is een enorme beweging van kwetsbaarheid en authenticiteit. Juist door online zichtbaar te zijn, durven ze nog meer van zichzelf te laten zien.”

Hypermontering

Even terug naar het constante monitoren van je online gedrag, wat heeft dat voor gevolg? Galama: “Je gaat jezelf censureren en letten op alles wat je zegt en doet. Dat kan creativiteit beperken, want je durft minder te experimenteren.”

Gelukkig is er ook een tegenbeweging, vertelt de angstpsycholoog. “Binnen Gen Z zie je de embrace your cringe beweging. Mensen doen expres iets ongemakkelijks om te laten zien dat het niet zo erg is. Daar hoort rejection therapy bij – een exposure techniek waarbij je juist bewust gênante dingen doet, zoals zingen in de metro of vreemden aanspreken. Je brein leert dan: hé, het ergste wat kan gebeuren is dat je je even schaamt én dat overleef je.”

Schaamte is niet altijd slecht

Veel mensen willen schaamte koste wat het kost vermijden, maar volgens Galama heeft het ook een functie. “Schaamte ontstaat altijd in relatie tot anderen, want je schaamt je niet als je alleen thuis bent, maar pas als iemand toekijkt. Het zorgt ervoor dat we rekening houden met elkaar, maar te veel schaamte kan verlammend werken. Daarom is zelfvertrouwen zo belangrijk. Als jij jezelf leuk vindt, maakt het minder uit wat anderen van je vinden.”

Er is een duidelijk verband tussen schaamte en zelfbeeld. “Schaamte gaat over de mening van de anderen, zelfvertrouwen gaat over hoe je jezelf ziet. Hoe sterker je zelfbeeld, hoe minder last je hebt van andermans oordeel.”

Tips

Merk je dat de angst voor schaamte je beperkt? Galama heeft een aantal tips:

🫣 Oefen met ongemak. “Sit in discomfort. Doe bewust iets kleins – wél legaal aub – dat je ongemakkelijk vindt, zodat je leert dat je het aankan.”

🫣 Embrace your cringe… “… net als Gen Z. Het kan enorm bevrijdend zijn om gewoon jezelf te zijn, ongeacht of iemand het raar vindt.”

🫣 Focus op jezelf. “Zelfvertrouwen groeit als je jouw eigen oordeel belangrijker maakt dan dat van anderen.”

🫣 Onthoud dat je niet de enige bent. “Iedereen is bang om raar gevonden te worden, dat is hartstikke normaal.”

Belangrijkste les

“Hoe meer je jezelf durft te laten zien, inclusief cringe momenten, hoe meer anderen zich ook durven open te stellen. Dat is het mooie hieraan, het werkt inspirerend”, deelt Galama. “Onthoud: er is er maar één zoals jij. Het zou zonde zijn als schaamte je in de weg staat om authentiek te leven.”

Wil je aan je cringe angst werken met hulp van een professional of ben je er klaar voor om een andere angst aan te pakken? Fien Galama staat voor je klaar. Je vindt haar op Instagram en TikTok.