De afgelopen weken schreven we regelmatig over het HPV-vaccin. Toen LINDAnieuws-redacteur Kirsten Zijderveld (24) iemand interviewde die baarmoederhalskanker had, riep dat vragen bij haar op.
Kirsten heeft zich als tiener namelijk niét laten inenten tegen het HPV-virus. Ze legde haar vragen voor aan prof. dr. Mourits, gynaecologisch oncoloog in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).
Kirsten: “Tien jaar geleden, toen ik de oproep kreeg om me te laten inenten, was de vaccinatie nieuw en was er nog veel onduidelijkheid over. Er was weinig bekend over de effectiviteit van het vaccin op de lange termijn en de eventuele negatieve bijwerkingen en gevolgen. Ik heb toen besloten me niet in te laten enten. In de klas en in mijn vriendenkring was ik niet de enige.”
“Toen ik Judith Kamminga interviewde over haar ziekte, begon ik direct aan die keuze te twijfelen. Wat zij als kankerpatiënt heeft meegemaakt is afschuwelijk. Het HPV-vaccin is het enige vaccin dat kanker kan voorkomen en ik had het niét genomen? Er kwamen veel vragen in me op over mijn huidige gezondheid en of ik alsnog stappen moest ondernemen.”
Lees ook
Judith (42) had baarmoederhalskanker: ‘Het was een pijnlijke behandeling of de dood’
Die vragen kon Kirsten gelukkig voorleggen aan Mourits.
1. Is de kans dat je als vrouw in Nederland baarmoederhalskanker krijgt groot?
Mourits: ” Naar aanleiding van de vaccinatie tien jaar geleden is behoorlijk wat ‘reclame’ gemaakt voor baarmoederhalskanker, waardoor het idee is ontstaan dat het een veel voorkomende ziekte is. Dat is onterecht. Het is hier een zeldzame ziekte, omdat we mogelijkheden hebben om de ziekte voortijdig op te sporen en te behandelen. Per jaar krijgen in Nederland bijna zevenhonderd vrouwen baarmoederhalskanker. Ongeveer tweehonderd sterven eraan. De ziekte wordt veroorzaakt door het HPV-virus. Vrijwel alle mensen die sex hebben, komen dat virus een keertje tegen. Het goede is: als je een normaal werkend afweersysteem hebt, ruim je het HPV bijna altijd zelf op, net als een griepvirus. De meeste jonge mensen die HPV niét kwijtraken, zijn rokers. Roken onderdrukt je afweersysteem en dat heb je nodig om bacteriën en virussen op te ruimen.”
2. Is het zinvol als ik me alsnog laat inenten?
“Het vaccin is het meest effectief als je nog nooit sex hebt gehad, en daarom vindt de vaccinatie bij meisjes van twaalf tot dertien jaar plaats. Als je wel al sex hebt gehad, is het mogelijk dat je het virus al bij je draagt en is de vaccinatie minder effectief. Uitzoeken óf je het virus al hebt wanneer je jong bent is niet zinvol, omdat je lichaam nog tot jaren erna bezig kan zijn het virus op te ruimen. Je kunt ervoor kiezen de vaccinatie alsnog te halen, maar dat is minder effectief en je moet het dan zelf betalen, terwijl je goede andere mogelijkheden hebt om de kans op de ziekte te verkleinen: altijd meedoen aan het bevolkingsonderzoek en niet roken. Jonge meiden die nu worden opgeroepen voor de vaccinatie, raad ik aan de prik te halen. Het is zonde als je niet meedoet, want het is inmiddels bewezen veilig en effectief. Als alle meisjes de prik zouden halen, zou het aantal vrouwen dat baarmoederhalskanker krijgt met 70 procent afnemen en zou het aantal vrouwen dat eraan sterft halveren.”
Lees ook
Jaarlijks sterven tientallen vrouwen onnodig aan baarmoederhalskanker
3. Moet ik extra vaak een uitstrijkje laten maken, bijvoorbeeld één keer per jaar?
“Nee dat hoeft niet, want het duurt tien tot vijftien jaar voor een HPV-infectie in staat is kanker te ontwikkelen. Eens per vijf jaar is daarom voldoende veilig. Wel is het heel belangrijk om dat uitstrijkje ook echt te laten maken. Ongeveer de helft van de vrouwen bij wie we baarmoederhalskanker vaststellen, heeft het bevolkingsonderzoek een of meerdere keren overgeslagen. Er kunnen verschillende redenen zijn om niet te gaan, maar het is belangrijk om toch op zoek te gaan naar een voor jou acceptabele manier om het uitstrijkje te laten plaatsvinden. Vraag bijvoorbeeld om een vrouwelijke arts of – als je sex pijnlijk vindt of nare seksuele ervaringen hebt – vraag via de website van het RIVM of de huisarts een zelftest aan, dan kun je het bevolkingsonderzoek zelf thuis doen. Vóór je dertigste hoef je geen uitstrijkje te laten maken. Wat wel altijd geldt: als je abnormale afscheiding krijgt – meer dan normaal, wateriger, riekender – of bloedverlies na de gemeenschap, moet je wél naar je huisarts gaan, want dat zijn mogelijk symptomen van afwijkingen aan de baarmoederhals.”
4. Maar in vijf jaar kan er toch veel veranderen in je lichaam?
“Baarmoederhalscellen veranderen heel langzaam. In Nederland hebben we uitgezocht wat de meest efficiënte en veilige manier is om (voorstadia van) baarmoedershalskanker vroegtijdig op te sporen. Tijdens het bevolkingsonderzoek, waarvoor je tussen je dertigste en zestigste elke vijf jaar wordt opgeroepen, wordt eerst getest of je het HPV-virus bij je draagt. Hierdoor worden voorstadia van baarmoederhalskanker niet meer gemist. Als het virus aanwezig is, wordt in de gaten gehouden of de virusinfectie blijvend is, of dat het lichaam deze zelf opruimt. Daarna wordt gecontroleerd of er zich onrustige cellen ontwikkelen, die eventueel kunnen uitgroeien tot kanker. Dit hele proces duurt tien tot vijftien jaar, maar zo ver hoeft het niet te komen. Wanneer er een plekje met onrustige cellen wordt gevonden, wordt dit behandeld. De kans dat je baarmoedershalskanker krijgt is dus nihil.”
5. Zijn er inmiddels wel (negatieve) gevolgen bekend van het vaccin?
“Gelukkig is dat niet het geval gebleken. Voor vrouwen zoals jij, die de prikken niet hebben genomen, is het goed om je te realiseren dat er destijds veel aandacht was voor mogelijk negatieve effecten. Dat is onterecht. Er is inmiddels veel en goed onderzoek gedaan, en al die studies hebben aangetoond dat er geen negatieve effecten zijn, ook niet op de lange termijn. Er zijn momenteel miljoenen meisjes die gevaccineerd zijn op jonge leeftijd, en het vaccin is volledig veilig gebleken.”
Prof. dr. Mourits:
Kirsten: “Ik maakte me zorgen over mijn keuze van tien jaar geleden, maar na de uitleg van professor Mourits ben ik gerustgesteld. De vaccinatie ga ik niet alsnog halen, omdat de kans dus bestaat dat ik het HPV-virus al bij me draag, of misschien al heb opgeruimd. Een uitstrijkje vóór mijn dertigste is bij nader inzien ook niet nodig, omdat de kans bestaat dat mijn lichaam het virus nog aan het opruimen is, mocht het aanwezig zijn. Uiteraard trek ik bij onverklaarbare klachten aan de bel, maar ik rook niet en vanaf mijn dertigste ga ik meedoen aan het bevolkingsonderzoek.”
Lees ook
Carmens baarmoeder werd verwijderd: ‘HPV-vaccinatie had dit kunnen voorkomen’
