Decennia geleden
Diezelfde vraag werd door mensen gesteld bij Kevin Spacey, die vorige week werd ‘ontmaskerd’ als seksueel roofdier, met een incident dat zich in de jaren 80 voordeed. Veel van de incidenten rond Harvey Weinstein zouden ook al jaren terug hebben plaatsgevonden, en Jelle Brandt Corstius’ schokkende verhaal over hoe hij werd gedrogeerd en gedwongen tot orale sex, werd pas vijftien jaar nadat het plaatsvond gepubliceerd. Er zijn mensen die dat gek vinden. Maar dat is het niet.

Lees ook
Geruchten over ‘seksueel roofgedrag’ Kevin Spacey doen al jaren de ronde

Factor 1: schuldgevoel
Wij belden met psycholoog Najla Edriouch (foto beneden), bekend van het LINDA.tv-programma Psych, wat moet ik nu?. Zij legt uit: “Wat je vaak ziet bij mensen die slachtoffer zijn van seksuele intimidatie of seksueel geweld, is dat er iets optreedt wat wij in de psychologie victim blaming noemen. Dat betekent dat slachtoffers zich schuldig gaan voelen over wat hen is overkomen. Ze gaan zich afvragen: was dit niet mijn schuld? Heb ik de dader niet uitgedaagd? Ze gaan twijfelen over wat er precies is gebeurd.”

Factor 2: machtsposities
Angst om te praten over de seksuele intimidatie met hun sociale netwerk is bij veel slachtoffers groot. Dat betekent ook dat het lastig wordt om gerichte vragen te beantwoorden: waar was je, wat had je aan, wat is er precies voorgevallen? En dat zijn vaak precies de vragen die mensen stellen zodra je hen in vertrouwen neemt. Slachtoffers worstelen meestal zelf ook met deze vragen. “Hoe moeilijker hun sociale positie, hoe moeilijker het wordt voor mensen om zich uit te spreken”, zegt Najla.

Drempel na drempel
Een echte máchtspositie kan dat nog eens versterken. Job Gosschalk, Kevin Spacey en Harvey Weinstein zijn allemaal mensen met zo’n machtspositie. Zoals een anonieme ex-Onderweg naar Morgen-acteur tegen de Volkskrant zei over Gosschalk: “Ik heb verder geen rol meer gekregen. (…) Hij kan je maken of breken, van die positie was hij zich honderd procent bewust.” Als het jouw absolute ambitie is om door te breken als acteur, jouw aanrander degene is die ervoor kan zorgen dat dat gebeurt (en belangrijker: kan voorkómen dat dat gebeurt) en niemand in jouw omgeving zich uitspreekt tegen de dader of jouw verhaal kan bevestigen, is de drempel om als eerste naar voren te stappen hoog.

#MeToo creëert veilige sfeer
Najla beaamt: “Het is helemaal niet gek dat mensen pas nu met hun verhaal naar buiten komen. Een beweging als #MeToo zorgt voor steun, en hoe meer je je gesteund voelt als slachtoffer, hoe veiliger het voelt om je verhaal te doen. Mensen zien het verhaal van anderen, van bekendheden zelfs, en beseffen: ‘Het is geen schande dat dit mij overkomen is.'”

Lees ook
Zo herken je een depressie: psycholoog Najla geeft antwoord op jullie vragen

Vertrouwensissues en depressie
In de tussenliggende jaren verdrukken veel mensen hun gevoelens. “Ze praten er helemaal niet over, en als ze zelf aan het gebeurde denken, verdringen ze die gedachtes”, vertelt Najla. “Terwijl de invloed van seksueel misbruik, zeker als dat in de kinderjaren gebeurt, onwijs groot kan zijn. Volwassen slachtoffers hebben vaak moeite om mensen te vertrouwen, durven geen relaties aan te gaan en ontwikkelen soms een negatief zelfbeeld of depressie. Bij kinderen kan het van invloed zijn op de vorming van hun persoonlijkheid; op latere leeftijd weten ze vaak niet hoe ze zich moeten voelen of met anderen moeten omgaan.”

Advies aan slachtoffers
Najla wil slachtoffers juist aanraden er wél over te praten, met de juiste mensen. “Doe aangifte en zoek professionele hulp, bij een huisarts bijvoorbeeld. Kijk of je door hem of haar kunt worden doorverwezen naar een psycholoog. Als je het fijn vindt, kun je het ook aan iemand uit jouw omgeving vertellen. Die persoon kan dan ook met jou mee naar de huisarts.” En een belangrijke toevoeging: “Zelfs als het incident jaren geleden heeft plaatsgevonden, is erover praten nog steeds nuttig.”

Meer Najla bekijk je op LINDA.tv. Alle afleveringen van Psych, wat moet ik nu? bekijk je hier.