Hoe het nu werkt, is dat alle individuele organisaties en praktijken contracten met de verschillende zorgverzekeraars sluiten; het monodisciplinair systeem. Maar met de invoering van integrale bekostiging wordt er een bedrag door de verzekeraar uitgekeerd en de betrokken partijen moeten vervolgens zelf uitzoeken wie welk bedrag krijgt.

Volgens de verloskundigen verliezen zij hierdoor hun zelfstandige declaratierecht. Met als consequentie dat op termijn de zelfstandig verloskundige in zijn geheel verdwijnt. Verloskundige Janneke*, ook betrokken bij het initiatief, zegt: “Wij zijn allemaal individueel en het ziekenhuis is een groot instituut. Dan komt het geld automatisch bij het ziekenhuis terecht. En dan moeten we eigenlijk naar hun pijpen dansen. Zo raken we de autonomie van ons beroep kwijt.”

De overheid wil dit nieuwe systeem, omdat volgens de Nederlandse Zorgautoriteit het oude systeem de samenwerking tussen de verschillende zorgpartijen belemmert. Maar tegelijkertijd erkent zij ook dat ‘de overstap naar integrale bekostiging grote administratieve lasten oplevert, omdat alle systemen gericht zijn op de monodisciplinaire zorg’.

Medicalisering

Janneke denkt dat het nieuwe systeem in onnodige medicalisering resulteert. In het ziekenhuis is iemand al snel medisch, vertelt ze. “Toen bij één van mijn cliënten de bevalling niet opschoot, ging ik mee naar het ziekenhuis voor de overdracht. Ze werd meteen aan het infuus gezet voor betere weeën.

Vervolgens vroegen ze of ze pijnstilling wilde, want ze was er nu toch. Ze verliest daardoor haar eigen autonomie zonder dat ze het weet. Zo zie je dat mensen zich meteen overgeven aan de ziekenhuiszorg. Bij thuisbevallen pas ik me aan hen aan. In het ziekenhuis pas je je sneller aan die omgeving aan. En dan geef je de autonomie ook sneller weg.”

Keuzevrijheid

Bijkomend probleem volgens de verloskundigen is dat de keuzevrijheid voor de zwangere ook op de schop gaat. “Als je samen met het ziekenhuis de integrale bekostiging opzet, dan lieer je je aan het ziekenhuis. Voor mijn cliënt is het dan onmogelijk om in een ander ziekenhuis terecht te komen. Als je dan bij ons komt, moet je naar het ziekenhuis dat bij ons hoort. Terwijl ieder ziekenhuis zo zijn voors en tegens heeft. Er zijn ziekenhuizen bijvoorbeeld gespecialiseerd in vaginale stuitbevallingen. En dan is een cliënt daar misschien beter op haar plek en kan ze daar voor kiezen.”

Thuisbevallen

Ook het thuisbevallen wordt door het nieuwe systeem minder vanzelfsprekend, vindt de verloskundige. De zwangere belandt hierdoor sneller bij de verloskunde in het ziekenhuis, dan bij de zelfstandig verloskundige. Woordvoerder van de KNOV: “Het is belangrijk dat de zwangere vrouw zelf kan kiezen waar ze wil bevallen. Dat is altijd een vrije keuze. Janneke heeft gelijk dat het ziekenhuis veel meer te bepalen krijgt, ook over de verloskundigen. Het ziekenhuis heeft nu eenmaal geen belang bij meer thuisbevallingen en zou juist meer bevallingen in het ziekenhuis willen hebben. Daar zal dan op gestuurd worden, waardoor de vrije keuze voor de zwangere vrouw onder druk komt te staan.”

Fianne Bremmer, directeur van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie (NVOG), is het hier niet mee eens. “Dit klopt niet, want bij alle partijen staat keuzevrijheid voorop. Wij zijn ook niet tegen thuisbevallingen, dat mag de zwangere zelf kiezen. We zien juist dat als we meer vanuit één team samenwerken, er ook meer bevallingen door de verloskundige kunnen worden afgemaakt. Er zijn al experimenten met integrale zorg en daar zien we dat zowel de gynaecoloog als de verloskundige als één team samenwerken aan het bieden van optimale zorg.”

Alternatieven

In januari 2021 leek alles erop dat de Tweede Kamer de invoer van integrale bekostiging zou goedkeuren. Maar na de petitie, ondertekend door 60.000 personen, besloot de Tweede Kamer toch tot uitstel. En wilde de Kamer alternatieven voor het plan. “Dat ligt er nu”, vertelt de woordvoerder van het KNOV.

Woordvoerder: “We werken met een zorgpad, het pad dat je doorloopt tijdens je zwangerschap. En wij willen kijken of je zorgpaden kan samenvoegen en dat je daaraan voor de verschillende betrokken zorgverleners een bedrag aan koppelt: een cliëntprofiel. Binnen dit cliëntprofiel verbinden we de verschillende zorgpartijen, zoals de verloskundige, de huisarts, de gynaecoloog, eventueel de psycholoog, de diëtist en hun taken en van daaruit betalen we uit. Dat is overigens niet nieuw. De GGZ doet dit al.”

Gynaecologen zien het wél zitten

Overigens zien de gynaecologen het nieuwe bekostigingssysteem wél zitten, zo bleek uit een reactie van Bremmer. Zij was dan ook niet blij met het besloten uitstel vorig jaar. Bremmer: “De huidige monodisciplinaire manier van bekostigen zorgt voor schotten in de geboortezorg en belemmert de samenwerking tussen gynaecologen en verloskundigen. Zij zijn in financieel opzicht op dit moment ieder verantwoordelijk voor het eigen deel van de zorg. Maar wij denken dat het bijdraagt aan de kwaliteit en doelmatigheid van zorg als er veel meer wordt gewerkt vanuit één team en één gezamenlijke portemonnee en verantwoordelijkheid.”

Janneke: “Ik ben juist voorstander van duidelijke verschillen in de eerste, tweede en derdelijns zorg. Als je bij de verloskundige bent, dan gaat het goed met je. Maar in het ziekenhuis is het toch al snel om een reden. Je moet zwangeren juist vertrouwen geven in hun lichaam. Juist omdat ze soms heel angstig zijn. Terwijl als de dokter iets bepaalt, dan geef je meteen je autonomie weg.

Als verloskundige zijn we aan het selecteren, is het normaal, gaan we door en als het afwijkt, dan hebben we misschien een second opinion nodig of meer onderzoek. Volgens ons is een zwangere niet ziek. Ik vind het niet zo erg wat dat betreft dat er schotten zijn. Zo blijft het ook duidelijk voor de cliënt dat zwangerschap een natuurlijk proces is.”

NVOG

Volgens Bremmer wil de NVOG juist wel meer samenwerking tussen verloskundigen en gynaecologen. En volgens haar gebeurt dat in de praktijk al. “Integrale bekostiging gaat daar verder aan bijdragen en dat is in het belang van de zwangere. Negentig procent van de zwangeren start bij de verloskundige, maar 83 procent die zwanger zijn van hun eerste kindje bevalt in het ziekenhuis bij de gynaecoloog.

Dit laat zien dat het belangrijk is, om gewoon als een team samen te werken. Als je beter samenwerkt denken we dat de verloskundigen weer meer bevallingen zelf kunnen afmaken. Nu is er een schot, terwijl het wel anders kan. Als je vanuit één team werkt, dan gaat het niet meer over het systeem. We willen juist gezamenlijk investeren in het belang van de zwangere. En dat kan goed vanuit één portemonnee.”

Besluit

Binnenkort beslist de minister van VWS opnieuw of integrale bekostiging er toch definitief komt. De initiatiefnemers hopen met hun nieuwe petitie ‘Noodalarm Geboortezorg’ deze weer tegen te houden. De petitie is inmiddels al door 112.000 mensen, met name zwangeren, ouders en zelfstandig verloskundigen, ondertekend.

In de komende twee weken wordt bekend wat minister Kuipers besluit. Daarna zal de Tweede Kamer het weer bespreken.

*Janneke is een gefingeerde naam. Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp wil de verloskundige liever anoniem blijven.

Lees ookDeze verloskundigen én vriendinnen brachten elkaars kinderen ter wereld