Tentenkamp
Een klein tentenkamp stond recht tegenover het Presidentsgebouw, waar de werkplek van Javier Miranda is. Hij is directeur van het Mensenrechten Secretariaat en coördineert het vluchtelingenprogramma in Uruguay. Als reactie op het protest gaf Miranda aan dat de vluchtelingen vrij zijn om te gaan, maar dat op dit moment waarschijnlijk geen ander land ze wil opnemen.

Duur en onveilig
De Syrische families omschrijven Uruguay als duur en onveilig en zij zien hier geen toekomst voor hun kinderen. We hebben de oorlog niet verlaten om dood te gaan van de honger, zei de zesendertigjarige Maher el Dis. Uruguay is niet een land dat in de conditie is om vluchtelingen op te vangen, vervolgde hij. Een andere Syriër vertelde dat zijn vrouw al twee keer beroofd is. Ons is verteld dat Uruguay veilig is, maar dat is gelogen. De vluchtelingen willen zo snel mogelijk vertrekken. Het liefst naar Duitsland. Maar desnoods terug naar het instabiele Midden-Oosten.

Afgrond
Vorig jaar onthaalde toenmalig president José Mujica de vluchtelingen persoonlijk op het vliegveld. Met een symbolische tros tomaten in de hand. De vluchtelingen, vijf omvangrijke families, kregen huisvesting en een maandelijkse financiële bijdrage. Deze financiële steun zou nog tot volgend jaar duren. De Syriërs geven echter aan zelfs daarmee niet rond te komen. Werk vinden blijkt moeilijk, met name door de taalbarrière. En de Syriërs díe werken, verdienen slechts een paar honderd dollar per maand. Veel te weinig om alle – in sommige gevallen wel tien – monden te voeden. De Syriërs vrezen de afgrond helemaal tegemoet te zien als volgend jaar de overheidssteun stopt.

Het leek zo eenvoudig
Vijf Syrische families. In Uruguay is het trending topic, maar vergeleken bij de miljoenen mensen die op de vlucht zijn, lijkt het bijna een grap. Dit voorbeeld geeft echter de complexiteit van het vluchtelingenprobleem aan. Het opnemen van vluchtelingen gaat zoveel verder dan het toepassen van een simpele verdeelsleutel. Het geval van Uruguay leek zo eenvoudig. Een nieuw, relatief welvarend, Zuid-Amerikaans land. Vol in de maak. Bijna leeg, smachtend naar menselijk kapitaal. In feite is er in Uruguay plaats voor nog heel veel meer vluchtelingen. Toch kan je een jaar na de komst van dit handjevol vluchtelingen stellen dat de integratie is mislukt.

Eerste zorg: levens redden
Het feit dat het integreren van vluchtelingen complex is, wil niet zeggen dat men de handdoek in de ring moet gooien. Eerste prioriteit is uiteraard het redden van mensenlevens. De hartverscheurende beelden van de, onder andere Syrische, vluchtelingen zetten gelukkig steeds meer mensen aan het denken. Europa heeft de koppen bij elkaar gestoken. De ‘sputterende diesel’ komt langzaam in beweging.

Stap twee: integreren
De onvermijdelijke stap twee is het integratieproces. Een geslaagde integratie vereist heel veel inzet. Zowel van de emigrant als van de ‘gastheer’. Merkel, die de integratie van de duizenden vluchtelingen topprioriteit noemt, zei terecht dat veel Duitsers hun huidige houding aan moeten passen. Maar ook dat de emigranten zo snel mogelijk de taal moeten leren en werk moeten vinden. De emigranten moeten dus aan de bak. Want als de Spaanse taal al een barrière blijkt te zijn, zal het Nederlands en Duits nog een zware dobber worden. Maar met een open houding en wat minder vooroordelen van ‘onze’ kant, kunnen we de nieuwe inwoners wellicht een duwtje in de goede richting geven.