Lees ook
Eerlijk zullen we alles delen, maar dóen deze kleuters dat ook?

Hoe moeilijk was het om kinderen te vinden die geschikt waren voor het programma?
“Voor het castingproces hebben we vooral scholen benaderd en heel veel flyers uitgedeeld op straat. Uiteindelijk hebben we speeldagen georganiseerd, waar we kinderen tijdens het spelen filmden en interviewden. Daar zijn de uiteindelijke kinderen uit overgebleven. Het moeilijke zat hem vooral in het vinden van een zo divers mogelijke groep. We wilden echt dat de kinderen een afspiegeling van de samenleving zijn.”

Hoe natuurlijk is het, als ze spelen met talloze camera’s om zich heen?
“De meeste camera’s zaten hartstikke verstopt, bijvoorbeeld in een zandbak of een boom. Andere waren wel gewoon zichtbaar – er waren heel veel camera’s om hen uit alle hoeken te kunnen volgen. Maar dat vergeten ze na een tijdje helemaal: als het nieuwe ervan af is, gaan ze gewoon spelen als altijd.”

Krijg je na een tijdje ook een oogappeltje?
“Nou, we volgen elke week een andere groep kleuters. Maar er is altijd wel iemand waar je wat meer sympathie voor krijgt. Bijvoorbeeld omdat dat kind in korte tijd een veel grotere ontwikkeling doormaakt. En als twee kindjes elkaar leuk vinden, denk ik ook gauw: ‘Ach, kijk nou!’ Terwijl Steven dat veel wetenschappelijker weet te duiden; hij kijkt dan naar hóe het contact wordt gelegd.”

Wat viel jouzelf vooral op aan het gedrag van de kinderen?
“Er was een heel duidelijk verschil in het gedrag van de meisjes en dat van de jongens. Meisjes zijn meer communicatief vaardig en gaan met elkaar in overleg; jongens dóén gewoon, ze zijn experimenteler en nemen meer risico. Als ze bijvoorbeeld even geen speelgoed hadden, doken ze meteen de gordijnen in.”

Veel kinderen spelen ook na wat zij thuis te zien krijgen, viel ons op.
“Dat is een van de rode draden: imiteren. Kinderen leren door hun ouders, meester of juf na te doen. Ze spelen ook veel thuissituaties na inderdaad, ook de ruzies. Al kunnen ze dat ook op televisie hebben gezien, hoor. Ze denken in elk geval dat het zo moet. Dat zie je ook in de rolpatronen vaak: ‘Ik speel de vader, dus jij moet naar me luisteren.'”

Jij en Steven doen ook veel voorspellingen over hoe een kind later zal worden, op basis van zijn of haar gedrag nu.
“Ja dat klopt, maar uiteindelijk is dat natuurlijk ook afhankelijk van opvoeding en omgeving. Een kind kan een bepaalde aanleg hebben, maar als die niet wordt gestimuleerd dan komt die uiteindelijk niet naar buiten. Maar veel dingen die we bij de kinderen zien, zijn voor ons als volwassenen ook herkenbaar. Dat ze tegen zichzelf praten als de situatie chaotisch wordt: dat doe ik ook als ik mijn sleutels vergeet. En bij andere dingen kunnen we juist weer veel van ze leren.”

Wat dan, bijvoorbeeld?
“Hun onbevangenheid. Kinderen groeten en spelen met iedereen, ongeacht kleur of afkomst. Als het niet botert, komt het door gedrag. Terwijl wij als volwassenen onze keuze vaak al bij voorbaat hebben gemaakt. Het is niet altijd sociaal wenselijk, maar als kinderen iets gek vinden, dan zeggen ze dat gewoon. Tegen mij bijvoorbeeld: ‘Wat heb jij gek haar, zeg!’. Zó ongepolijst hoeft bij volwassenen niet, maar wij benoemen iets wat we ‘gek’ vinden vaak helemaal niet. En ook al spreek je dat niet uit, het is dan wel voelbaar bij de ander. Ik wou dat wij dat soort dingen ook wat meer durfden benoemen.”

Krijgen we nog een vervolg op deze serie? Een soort ’10 jaar later’?
“Daar hebben we het tijdens de opnames af en toe wel over gehad. Hoe zou het over vijf jaar met deze kinderen gaan, of als ze puberen? Maar concrete plannen zijn er nog niet.”

De eerste aflevering van Het geheime leven van 4-jarigen is vanavond om 22.05 te zien op NPO1. Een voorproefje bekijk je hieronder: